хохла́тый
1. чуба́ты;
2. (лохматый) разг. кудла́ты, кашла́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разлахма́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад разлахмаціць.
2. у знач. прым. Лахматы, кудлаты. Паднялася сонная разлахмачаная галава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патла́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. пагард. З патламі, кудлаты, калматы. Патлаты хлопец. □ З-пад коўдры выткнулася патлатая, у завітках рыжая галава. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мохна́тый махна́ты; касма́ты; калма́ты; кудла́ты; кашла́ты;
мохна́тое полоте́нце махна́ты (касма́ты) ручні́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
касмы́к, ‑а, м.
Разм. Тое, што і касмыль. — Азірнуўся я — смаліць за мною верхам на кані кудлаты мужык бег шапкі, толькі касмыкі на галаве трасуцца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Распатла́ны ’раскудлачаны, растрапаны’ (ТСБМ), ’шчыры, самаадданы’ (Сцяшк. Сл.), распэ́тланы ’кудлаты, непрычасаны’ (там жа). Гл. патла́ты. Развіццё значэння ’шчыры’ незразумелае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́ннік ’сумнік звычайны, Solidago virga aurea’ (Касп., Кіс., Дэмб. Г). Мабыць, да *кунднік ’кудлаты’, улічваючы тое, што кветкі яго сабраны ў доўгую мяцёлку (БелСЭ, 10, 118). Гл. кундыль.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Махна́шка, махну́ша, махнушка ’галавешка’ (Жд. 1; навагр., карэліц., З нар. сл.), смал. мохнышка. Да махна́ты (гл.). Параўн. аналагічна ўтвораныя рус. арх. мохнушка, мохнуша ’касмыль, пасма, жмут’, ’рукавіца з касматай скуры’, пск. ’кудлаты сабака’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патла́ты ’кудлаты, калматы’ (ТСБМ, Некр.). Укр. па́тла, патла́тий, рус. паўд. па́тла, мн. лік па́тлы, сеўск. па́дла, ’тс’, па́тлать ’матляць’. Можна меркаваць, што крыніцай паходжання гэтага слова ці пасрэдніцамі з’яўляюцца цюрк. мовы, параўн. тур. patlak ’разбіты, трэснуты, расколаты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нату́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Напружыцца; напружыць усе сілы. Кудлаты.. [конь] старанна натужыўся, трохі пакаўзнуўся пярэднімі нагамі і скрануў сані. Кулакоўскі. Стары закашляўся, зачырванеўся, і на маршчыністым ілбе натужыліся вузлаватыя сінія жылы. Ваданосаў. Мы натужыліся. Машына ледзь-ледзь кранулася з месца. Яна, відаць, важыла тоны тры-чатыры. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)