Ка́тар ’насмарк’ (БРС, ТСБМ, Нас., Касп., Шат.). Рус. ката́р ’тс’, укр. ката́р. Запазычанне з еўрапейскіх моў; магчымыя крыніцы: польск. або ням. мова ў XVII ст. Шатэрнік меркаваў толькі аб польскай крыніцы слова (гл. яго слоўнік). Польск. katar ’тс’, ням. Katarrh, па крыніцах, якія прыводзіць Шанскі, 2, К, 92, з’яўляюцца непасрэднымі запазычаннямі з лац. (< грэч.). Але паводле Клюге, 356, ням. Katarrh узята прама з грэч. katárrhūs. Невядома ў якіх адносінах да формы ка́тар знаходзяцца іншыя варыянты назвы гэтай хваробы. Так, у Насовіча знаходзім ка́тарг (каторгъ) ’насмарк’, а ў Каспяровіча ка́тарга. Можна меркаваць, што тут, магчыма, адлюстроўваецца лац. перадача грэч. назвы (тыпу katárrhūs).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
быстрахо́дны, -ая, -ае.
З вялікай хуткасцю руху.
Б. катар.
|| наз. быстрахо́днасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́тарский (от Ка́тар) ка́тарскі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́тер мор. ка́тар, -ра м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Ка́тарг, китарга ’катар’. Гл. катар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тарпе́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -пе́д, ж.
Падводны снарад, які можа самастойна рухацца і наводзіцца на караблі для іх знішчэння.
|| прым. тарпе́дны, -ая, -ае.
Т. катар.
Тарпедная атака.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́сморк на́смарк, -ку м., ка́тар, -ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тарпе́дны в разн. знач. торпе́дный;
т. апара́т — торпе́дный аппара́т;
т. ка́тар — торпе́дный ка́тер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рэўматы́зм (ТСБМ, Сл. ПЗБ), рама́туз, рама́тыз, раматы́зма, рамаці́зма, рамаці́зна, рамаці́зм (Сл. ПЗБ), ромаці́з (ТС). З рус. ревмати́зм. У рус. з ням. Rheumatismus ’тс’ < лац. rheumatismus ’катар’ < грэч. ρευματικοζ ’цякучы’ (Фасмер, 3, 455; Праабражэнскі, 2, 191). Гл. яшчэ раматус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
подвали́ть
1. разг. падвалі́ць, падсы́паць;
подвали́ть земли́ падвалі́ць (падсы́паць) зямлі́;
2. (о судах) падплы́сці, падплы́ць;
ка́тер подвали́л ка́тар падплы́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)