сбег м.
1. (действие) збег, род. збе́гу м., збяга́нне, -ння ср.;
2. (место, устройство, сток) збег, род. збе́гу м., сцёк, род. сцёку м.;
3. спец. збег, род. збе́гу м.;
сбег резьбы́ збег разьбы́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шанцава́нне, ‑я, н.
Удача, шчаслівы збег акалічнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збе́гчы
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
збягу́ |
збяжы́м |
| 2-я ас. |
збяжы́ш |
збежыце́ |
| 3-я ас. |
збяжы́ць |
збягу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
збе́г |
збе́глі |
| ж. |
збе́гла |
| н. |
збе́гла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
збяжы́ |
збяжы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
збе́гшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
збе́гчы, збягу́, збяжы́ш, збяжы́ць; збяжы́м, збежыце́, збягу́ць; збег, -гла; збяжы́; зак.
1. з чаго. Бягом спусціцца ўніз.
З. ўніз па лесвіцы.
2. Знікнуць тайком, уцячы.
З. з палону.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы (пра вадкасць).
Вада збегла ў канаву.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.).
Усмешка збегла з твару.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пераліцца цераз край пры кіпенні.
Увесь накіп збег.
|| незак. збяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Сцежка збягае да ракі (перан.: спускаецца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лёс¹, -у, м.
1. Ход жыццёвых падзей, якія складваюцца незалежна ад волі чалавека; збег акалічнасцей.
Л. паслаў шчасце.
2. Доля.
Шчаслівы л.
Жаночы л.
3. Развіццё чаго-н.; далейшае існаванне, будучыня.
Л. чалавецтва.
◊
На волю лёсу (кніжн.) — без падтрымкі, без дапамогі звонку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зія́нне, ‑я, н.
У лінгвістыцы — збег галосных на стыку двух слоў, з якіх адно заканчваецца, а другое пачынаецца на галосную, напрыклад: добра адпачыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
д’я́бальшчына, ‑ы, ж.
Разм. (звычайна ў клічных выразах). Пра незразумелы збег абставін, недарэчнае становішча. — Што за д’ябальшчына: замок адкрыты, а дзверы не адчыняюцца. Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збе́глы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які збег, уцёк адкуль‑н. Збеглы катаржнік. Збеглы ваеннапалонны. / у знач. наз. збе́глы, ‑ага, м.; збе́глая, ‑ай, ж. Убачыць збеглага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нешанцава́нне, ‑я, н.
Пастаянныя няўдачы, збег неспрыяльных акалічнасцей. Ні з кім яшчэ не быў такі шчыры Пятро, як са сваімі людзьмі. Усё расказаў пра сваё нешанцаванне. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыты́чына ’збег непрыемных, нечаканых абставін’; ’дамаганне, прэтэнзія’ (Нас.). Укр. прити́чина ’перашкода, затрымка’; ’здарэнне, прыгода’; ’прычына’, рус. ярасл. притычи́на ’прычына; віна’. Ад прытыка́цца ’сутыкацца’. Да тыкаць (гл.). Параўн. пры́тча (гл.), рус. при́тка ’нечаканае здарэнне, прыгода’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)