кружа́ла, ‑а, н.
У будаўніцтве — драўляная або металічная дуга, на якой кладуць скляпенне, арку і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каро́мысел, -сла, мн. -слы, -слаў, м.
1. Драўляная дуга з выемкамі або кручкамі на канцах для пераносу на плячах вёдзер з вадой і іншых грузаў.
2. Рычаг у некаторых механізмах, напр., у вагах.
◊
Дым каромыслам (разм.) — вялікае ажыўленне; шум, беспарадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Разду́жжа ’пярэдняя і задняя папярочка воза’ (Касп.), ’дуга, якая злучае ў санях побачні’ (Бяльк.), рус. дыял. разду́жье ’сагнутае ў дугу маладое дрэва, прымацаванае да саней’. Ад дуга́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ду́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. гл. дуга.
2. Ручка або якая-н. іншая частка прадмета ў форме невялікай дугі.
Д. замка.
3. Па́рны знак прыпынку або матэматычны знак у выглядзе вертыкальнай рысы (прамой, закругленай, фігурнай).
Круглыя дужкі.
Квадратныя дужкі.
Фігурныя дужкі.
Узяць у дужкі.
Вынесці за дужкі.
Раскрыць дужкі.
|| прым. ду́жачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
электры́чны в разн. знач. электри́ческий;
~ная эне́ргія — электри́ческая эне́ргия;
~ная ста́нцыя — электри́ческая ста́нция;
~ная ля́мпачка — электри́ческая ла́мпочка;
○ ~ная дуга́ — электри́ческая дуга́;
~ная і́скра — электри́ческая и́скра;
э. і́мпульс — электри́ческий и́мпульс;
э. зара́д — электри́ческий заря́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ра́мы мн. л. ’прыстасаванне (дуга з пераплеценымі вяроўкамі), у якім носяць сена’ (полац., ДАБМ, камент.). Да рама 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кі́біць ’пруткая выпукласць, дрэўка лука’ (Гарэц.). Ст.-рус. кибить ’дуга’. Запазычанне з тат. kibit ’крама, будка’. Параўн. кібітка (гл.) (Фасмер, 2, 227–228).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ду́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жан; ж.
1. Памянш. да дуга (у 1, 2 знач.); невялікая дуга. Алесь хадзіў каля крынічкі, Што з лесу тут жа выцякала І дужкай хату агібала. Колас.
2. Ручка ці якая‑н. іншая частка прадмета ў форме невялікай дугі. Здалёк чуліся.. [Вольчыны] лёгкія крокі і рытмічна, у такт хады, пазвоньвалі дужкамі пустыя вёдры. Ракітны.
3. Адзін з парных знакаў прыпынку ў выглядзе простай або закругленай вертыкальнай рысы; адзін з парных матэматычных знакаў такой жа формы. Узяць у дужкі. Вынесці за дужкі.
•••
Квадратныя дужкі — дужкі тыпу [].
Круглыя дужкі — дужкі тыпу ().
Фігурныя дужкі — дужкі тыпу {}.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ланкава́ты ’выпуклы, увагнуты’ (паўн.-зах., КЭС) — літуанізм. Параўн. літ. lankuotas ’пакручасты’ < lankas ’лук, дуга’ (Вяржбоўскі, 471–472; Урбуціс, Baltistica, 5, 64; Лаўчутэ, Балтизмы, 69).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́зубень, -бня м.
1. обл. рыболо́вный крючо́к;
2. тех. зазу́бень;
3. (дуга у вершины гряд или для установки плуга) гребёнка ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)