счака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).
1. Стаміцца ад доўгага чакання.
С. пісьма з фронту.
2. Дачакацца.
Пайду да сястры, с. не магу, каб пабачыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падсцерагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; -цяро́г, -церагла́, -ло́; -ражы́; -ражо́ны; зак., каго-што.
Высочваючы, дачакацца каго-, чаго-н.
Кот падсцярог здабычу.
|| незак. падсцерага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дачасава́ць
‘дачакацца каго-небудзь, чаго-небудзь; правесці час у чаканні’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дачасу́ю |
дачасу́ем |
| 2-я ас. |
дачасу́еш |
дачасу́еце |
| 3-я ас. |
дачасу́е |
дачасу́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дачасава́ў |
дачасава́лі |
| ж. |
дачасава́ла |
| н. |
дачасава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дачасу́й |
дачасу́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
дачасава́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паўшкля́нкі, ж.
Палавіна шклянкі. Язэп сеў на сухі грудок. Хацелася дачакацца, пакуль бярозы наплачуць хоць паўшклянкі соку. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паза́ўтрашні, ‑яя, ‑яе.
Абл. Паслязаўтрашні. Раптам захацелася, каб скарэй перажыць сённяшнюю ноч, заўтрашні дзень і ноч і дачакацца пазаўтрашняга дня. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дачака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Тое, што і дачакацца. — Міша мой вунь ніяк не дачакае, калі можна будзе катацца на санках. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпільнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго-што.
Падсцерагаючы, дачакацца з’яўлення каго‑, чаго‑н. Неяк цёмнай ноччу камсамольцы падпільнавалі на вуліцы двух нямецкіх патрулёў і знішчылі. Пятніцкі. — Не! — крыкнуў Віктар. — Хоць сам загіну, а падпільную, як .. [бабры] будуць валіць гэтае дрэва! Маўр. // Дачакацца зручнага моманту, каб ажыццявіць што‑н. [Міхаліна:] Роза Абрамаўна падпільнавала, калі я была адна, у баку ад людзей, падбегла са спалоханымі вачыма. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дажда́цца, ‑ждуся, ‑жджэшся, ‑жджэцца; зак., каго-чаго.
Разм. Тое, што і дачакацца. Пад сярмяжнай мокрай світай Гнеўна б’ецца сэрца, Расквітацца з панскай світай Прагне, не дажджэцца... Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыжда́ць ’дажыць да таго часу, пакуль здзейсніцца якое-небудзь жаданне, ажыццявіцца жаданае; дачакацца’ (ТСБМ, Бір. дыс., Вяр.), прыжда́ты, пріжда́цца ’тс’ (Бяльк.; кам., Жыв. НС). Прэфіксальнае ўтварэнне да слаба зафіксаванага ждаць (гл.) < прасл.*žьdati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыпільнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго-што.
Пільнуючы, дачакацца паяўлення каго‑, чаго‑н.; высачыць. [Тамаш:] — Я зачапіць яе не адважваўся, яна для мяне як святая была. А гэты гад прыпільнаваў, калі яна з вячорак ішла... Чарнышэвіч. «Трэба прыпільнаваць таго, хто сюды ходзіць, хоць бы прыйшлося сядзець тут да самай зімы», — падумаў Косця. Якімовіч. // перан. Дачакацца, выбраць (зручны момант, час і пад.). — Паспрабуйце дастаць добры план горада Мінска.. — Калі выпадзе зручны момант — паспрабуем. — Такі момант яны прыпільнавалі. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)