жу́чыць

‘сварыцца на каго-небудзь, што-небудзь, дакараць, мучыць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. жу́чу жу́чым
2-я ас. жу́чыш жу́чыце
3-я ас. жу́чыць жу́чаць
Прошлы час
м. жу́чыў жу́чылі
ж. жу́чыла
н. жу́чыла
Загадны лад
2-я ас. жу́ч жу́чце
Дзеепрыслоўе
цяп. час жу́чачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

выбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да выбраць.

•••

Вочы выбіраць — з’едліва, здзекліва дакараць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жури́ть несов., разг. свары́цца (на каго); дакара́ць (каго);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перекоря́ться несов., разг. спрача́цца; свары́цца, ла́яцца; дакара́ць адзі́н аднаго́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упрека́ть несов. папрака́ць (каго), упіка́ць (каму, каго); (укорять) дакара́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

попрека́ть несов. (кого, в чём) папіка́ць, упіка́ць (каму); дакара́ць (каго);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Батава́ць ’гаварыць; без злосці дакараць за які-небудзь учынак’ (ДАБМ, 921; карта № 320), ’наракаць’ (Янк. I). Здаецца, зыходзіць трэба з семантыкі ’дакараць’. Тады можна думаць пра метафарычнае паходжанне ад *батаваць ’біць, караць’ (бат ’бізун’; параўн. рус. батова́ть ’біць’) → ’дакараць’ → ’гаварыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вінава́ціцца, ‑вачуся, ‑вацішся, ‑ваціцца; незак.

Дакараць сябе, прызнаючы віну, каяцца. — Дык вы праходзьце, праходзьце... Я вось не паспела ў хаце прыбраць, — вінавацілася жанчына. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпіля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго.

Разм. Дапякаць, дакараць каго‑н., падколваць. Амаль усіх мужоў жонкі шпіляюць на людзях, злосна ці кпліва, Мілана — ніколі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ла́яць, ла́ю, ла́еш, ла́е; лай; ла́яны; незак., каго-што.

1. Называць лаянкавымі словамі, ганьбіць.

Л. адна адну.

2. Дакараць, рабіць вымову.

Настаўнік лаяў вучня за прагул.

|| зак. вы́лаяць, -лаю, -лаеш, -лае; -лай; -лаяны і абла́яць, -ла́ю, -ла́еш, -ла́е; -ла́й; -ла́яны.

А. у газеце (адмоўна выказацца пра каго-, што-н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)