гуме́нца, ‑а, н.
Памянш.-ласк. да гумно; невялікае гумно. І вось над хатай, над гуменцам Сняжынкі жвавыя гуляюць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гумні́шча, ‑а, н.
Разм. Месца, на якім стаяла гумно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бага́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Чалавек, які валодае вялікім багаццем.
2. (з вялікай літары). Народнае свята ўраджаю, якое адзначаюць восенню.
Б. з агарода прагнаў, ды ў гумно загнаў (прыказка).
|| ж. бага́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укаці́ць, укачу́, уко́ціш, уко́ціць; уко́чаны; зак.
1. што ў што. Коцячы, упхнуць.
У. калёсы ў гумно.
2. перан., што каму. Зрабіць, учыніць што-н. непрыемнае (разм.).
У. вымову прагульшчыку (аб’явіць у загадзе).
3. Уехаць куды-н. (разм.).
У. у двор на кані.
|| незак. уко́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адсцяба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Набіць, сцябаючы; адлупцаваць. [Стары:] — Нас пагналі ў скарбовае гумно, а там адсцябалі лазою. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хляве́ц, хляўца, м.
Памянш.-ласк. да хлеў; маленькі хлеў. Гумно паўнела з кожным годам, І багацеў хлявец прыплодам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарні́ць ’складаць сена ў гумно’ (Жд. 2), ’складваць, парадкаваць’ (Сцяшк. Сл.). Звязана з тарнава́ць 1?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лягу́мнічча, легумне́чча ’месца каля гумна або вакол яго’ (слаўг., Яшк.). Да ля 1 і гумно (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сырабо́йня ’гумно’ (пух., Жд. 1), ’вялікая асець, гумно ў маёнтку’ (Касп., Шат.), ’вялікая будыніна ў двары, дзе стаіць малатарня’ (Варл.), ’стадола без асеці’ (Пятк. 1). Параўн. польск. syrobojnia ’месца ў адрыне для малацьбы’. Ад сыры (гл.) і біць, у значэнні ’малаціць’ (Варш. Сл.), г. зн. малаціць непадсушанае збожжа, параўн. сырамало́т, гл. Польскае слова, хутчэй за ўсё, запазычана з беларускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
накра́сці, ‑краду, ‑крадзеш, ‑крадзе; зак., чаго.
Набыць крадзяжом нейкую (звычайна вялікую) колькасць чаго‑н. [Сузон] накраў у лесе жэрдак і трохі падправіў гумно. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)