Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
гумно́, -а́, мн. гу́мны і (з ліч. 2, 3, 4) гумны́, -аў, н.
Вялікая халодная будыніна для складвання і абмалоту збожжа, а таксама пляцоўка перад гэтай будынінай.
|| прым.гуме́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гумно́, -на́ср.гумно́, ри́га ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гумно́ср.
1.(постройка)гумно́, -на́ср.;
2.(площадка для молотьбы) ток, род. то́ка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гумно́, ‑а́; мн. гу́мны (зліч.2,3,4 гумны́), ‑мен і ‑наў; н.
1. Вялікая халодная будыніна для складвання і абмалоту збожжа. Бясконцым патокам у гумны Снапы залатыя плылі.Панчанка.У новым калгасным гумне гула і пастуквала арфа: перапускалі насенне.Чорны.
2. Пляцоўка перад гэтай будынінай. Брыгада Івана Іванавіча канчала звозіць снапы на калгаснае гумно.Кавалёў.Люба выйсці, прайсці па лагу, па гумне.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГУМНО́,
гаспадарчая пабудова для сушкі і захоўвання снапоў, саломы, сена і апрацоўкі збажыны. Здаўна вядома на Беларусі, Украіне, у Расіі, Польшчы, Прыбалтыцы і інш. На Палессі гумноназ. клуняй, на Віцебшчыне і Пн Магілёўшчыны — токам, у зах. раёнах Беларусі — стадолай. Будавалі пераважна з бярвён, у плане былі прамавугольныя (найб. пашыраныя), квадратныя, шматвугольныя, са скразным праездам. Бярвёны не падганялі шчыльна адно да аднаго для натуральнай цыркуляцыі паветра. Асн. часткі гумна: ток (выбітая глінай пляцоўка, дзе малацілі) і адсекі па баках (для захоўвання снапоў, саломы, сена). Знадворку рабілі прыбудовы для мякіны. Былі 2 тыпаў: з сушнямі (асець ці еўня) і без іх. Пазней да гумна прыбудоўвалі манеж — конную малатарню. Стрэхі гумна былі высокія, 2-схільныя, вальмавыя, пірамідальныя каркаснай канструкцыі на сохах ці на кроквах, накрывалі іх саломай, чаротам, драніцамі, гонтай. Сял. гумны былі даўж. 7—23 м, шыр. 5,5—18,5 м, з 1 або 2 варотамі, у фальварках значна большыя, з 4—6 варотамі, 2—3 такамі. У гумне кантрастна спалучаліся нізкія сцены і высокі дах. У Зах. Палессі іх будавалі і зусім без сцен (высокая страха, пастаўленая на зямлю).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гумно́н Ténne f -, -n, Dréschtenne f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гумно
Том: 7, старонка: 196.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Гумно́ ’гумно’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сцяшк., Шатал.). Гл. яшчэ Яшкін, дзе прыводзяцца і іншыя значэнні. Слова, вядомае ва ўсіх слав. мовах. Параўн. рус.гумно, укр.гумно, польск.gumno, чэш.humno, балг.гумно, серб.-харв.гумно, ст.-слав.гоумьно. Прасл.*gumьno. Найбольш верагоднай лічыцца этымалогія Пагодзіна: *gumьno з’яўляецца старым складаным словам: *gu‑ (звязана этымалагічна з *govędo) і *mьn‑ (апошняе, напр., у дзеяслове *męti ’мяць’). Першапачатковае значэнне ’месца, дзе жывёла топча хлеб’. Гл. Фасмер, 1, 474; Бернекер, 1, 362; Трубачоў, Эт. сл., 7, 173–175.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гумно́
1. Будынак з ёўняй, у якім складваюць збожжавыя снапы, малоцяць; клуня (Жытк., Слаўг., Стаўбц.).
2. Чыстая плошча перад гумном, дзе прасушваюць снапы, сена (Мін.пав. і губ.Шэйн 506).
3. Месца каля тока (гл.) і сяннога хлява, якое парасло травой (Пух.Шат.).
4. Лужок кругом гумна (Віц.Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
