іо́нна-гукавы́

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. іо́нна-гукавы́ іо́нна-гукава́я іо́нна-гукаво́е іо́нна-гукавы́я
Р. іо́нна-гукаво́га іо́нна-гукаво́й
іо́нна-гукаво́е		 іо́нна-гукаво́га іо́нна-гукавы́х
Д. іо́нна-гукаво́му іо́нна-гукаво́й іо́нна-гукаво́му іо́нна-гукавы́м
В. іо́нна-гукавы́ (неадуш.)
іо́нна-гукаво́га (адуш.)		 іо́нна-гукаву́ю іо́нна-гукаво́е іо́нна-гукавы́я (неадуш.)
іо́нна-гукавы́х (адуш.)
Т. іо́нна-гукавы́м іо́нна-гукаво́й
іо́нна-гукаво́ю		 іо́нна-гукавы́м іо́нна-гукавы́мі
М. іо́нна-гукавы́м іо́нна-гукаво́й іо́нна-гукавы́м іо́нна-гукавы́х

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лі́тарна-гукавы́

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. лі́тарна-гукавы́ лі́тарна-гукава́я лі́тарна-гукаво́е лі́тарна-гукавы́я
Р. лі́тарна-гукаво́га лі́тарна-гукаво́й
лі́тарна-гукаво́е		 лі́тарна-гукаво́га лі́тарна-гукавы́х
Д. лі́тарна-гукаво́му лі́тарна-гукаво́й лі́тарна-гукаво́му лі́тарна-гукавы́м
В. лі́тарна-гукавы́ (неадуш.)
лі́тарна-гукаво́га (адуш.)		 лі́тарна-гукаву́ю лі́тарна-гукаво́е лі́тарна-гукавы́я (неадуш.)
лі́тарна-гукавы́х (адуш.)
Т. лі́тарна-гукавы́м лі́тарна-гукаво́й
лі́тарна-гукаво́ю		 лі́тарна-гукавы́м лі́тарна-гукавы́мі
М. лі́тарна-гукавы́м лі́тарна-гукаво́й лі́тарна-гукавы́м лі́тарна-гукавы́х

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Ля́скалка ’скрыпень вузкалісты, Epilobium angustifolium Scop.’ (лельч., Нар. лекс.). Відаць, да ля́скаць. Аднак матывацыя застаецца няяснай. У часткі назваў пераважае «гукавая» прыкмета: скрыпень, скрыпнік, скрыпун. Сюды ж і ля́скалка. Магчыма, паводле гука пры ляску, трэску плода-каробачкі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сігналіза́цыя, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. сігналізаваць.

2. Сістэма сігналаў, якая прымяняецца дзе‑н. Гукавая сігналізацыя. Марская сігналізацыя.

3. Прыстасаванне для падачы сігналаў. Загадалі выключыць святло [немцы] па ўсёй пуцявой сігналізацыі, у семафорах, у стрэлках, у воданапорных калонках. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гукаперайма́нне, ‑я, н.

Перадача голасам або тэхнічнымі сродкамі якога‑н. прыроднага або механічнага гучання, напрыклад: ку-ку, мяў-мяў. // Слова, утворанае шляхам пераймання прыроднага гучання абазначанага ім прадмета. Сустракаюцца словы, утвораныя спосабам гукапераймання (гукавая метафара), напрыклад: гудок, свісток, .. стукат, грукат, тупат, гром і да т. п. Юргелевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гукавы́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да гуку (у 2 знач.). Светлавыя і гукавыя з’явы.

2. Які перадае, узнаўляе або запісвае гукі. Гукавы апарат.

3. Які складаецца з гукаў. Гукавая сігналізацыя.

4. Які мае адносіны да гука (у 4 знач.). Гукавы склад слова.

•••

Гукавое кіно гл. кіно.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хва́ля, -і, мн. -і, хваль, ж.

1. Вадзяны вал, які ўтвараецца ад гайдання паверхні вады.

Хвалі залівалі бераг мора.

2. Хістальны рух у фізічным асяроддзі ці электрамагнітным полі (спец.).

Электрамагнітныя хвалі.

Гукавая х.

3. перан., чаго. Пра масу, плынь чаго-н., што рухаецца адно за адным з пэўнымі інтэрваламі, перапынкамі.

4. перан., чаго. Узмоцнены рух, праяўленне чаго-н.

Х. дэманстрацый.

Х. мітынгаў.

|| прым. хва́левы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ *Няўчы́ць, нявчыты ’мяўкаць’ (зах.-палес., ДАБМ, к. 301). Ад мясцовага мняўчыць (мнявчыты) < мяўчыць ’тс’, суадноснага з дзеясловам кратнага спосабу дзеяння мняўкаць, падобна да яўкаць ’тс’ < мʼяўкаць з мясцовай фанетыкай, гл. мяўкаць (Крывіцкі, Рэгіян. традыцыі ва ўсх.-слав. мовах, літ. і фальклоры. Тэз. дакл. II Рэсп. канф. Гомель, 1980, 24). Параўн., аднак, і няўкаті ’тс’ (пін., Шатал.), укр. нявчити ’мяўкаць’, нявкати ’мяўкаць; крычаць (пра саву)’ і пад. Гукаперайманні, для якіх характэрна значная гукавая варыянтнасць у розных мовах, параўн. укр. пяе ’мяў’, балг. джаф ’гаў’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

волна́​I в разн. знач. хва́ля, -лі ж.;

морска́я волна́ марска́я хва́ля;

звукова́я волна́ физ. гукава́я хва́ля;

взрывна́я волна́ физ. выбухо́вая хва́ля;

волна́ рабо́чего движе́ния перен. хва́ля рабо́чага ру́ху.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хва́ля ж., в разн. знач. волна́;

марска́я х. — морска́я волна́;

гукава́я х. — физ. звукова́я волна́;

выбухо́вая х. — взрывна́я волна́;

х. рабо́чага ру́ху — волна́ рабо́чего движе́ния;

х. пратэ́сту — волна́ проте́ста;

◊ каро́ткія ~лі — коро́ткие во́лны;

сярэ́днія ~лі — сре́дние во́лны;

до́ўгія ~лі — дли́нные во́лны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)