гла́дкі, ‑ая, ‑ае; ‑дак, ‑дка.
1. Роўны, без упадзін і выступаў. Гладкі асфальт. Гладкая пляцоўка. □ Аэрадром займаў вялізнае гладкае поле. Бядуля. Калёсы .. затарабанілі па роўнай гладкай дарозе. Скрыган. // Не шурпаты, слізкі, прыемны на дотык. Гладкае шкло. Гладкая папера. // Прамы, не завіты (пра валасы). Гладкая прычоска.
2. перан. Складны, плаўны, лёгкі для разумення (пра мову, верш, думкі і пад.). Суседкі слухалі, слёзы выціралі і дзівіліся, адкуль такі гладкі язык у заўсёды маўклівай Аўдоцця. Бядуля.
3. Разм. Сыты, адкормлены. Рыхтуючыся да суровай зімы, .. [мядзведзіца] зрабілася тлустай і гладкай. В. Вольскі. У сваёй маткі ўсе дзеткі гладкі. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гла́дкі, -ая, -ае.
1. Роўны, без упадзін і выступаў.
Г. стол.
Гладкая пляцоўка.
2. перан. Просты, лёгкі для разумення (пра мову, верш, думкі і пад.).
Г. стыль.
Лектар гаварыў гладка (прысл.).
3. Сыты, адкормлены (разм.).
Гладкія коні.
Г. пан.
|| наз. гла́дкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шэрсць, -і, ж.
1. Валасяное покрыва жывёл.
Гладкая ш.
Валіць ш. (рыхтуючы да апрацоўкі, узбіваць, збіваць).
2. Пража з такіх валасоў.
Вязаць шкарпэткі з шэрсці.
3. Тканіна з такой пражы.
Сукенка з шэрсці.
|| прым. шарсцяны́, -а́я, -о́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хітрэ́нны, ‑ая, ‑ае.
Вельмі хітры. [Драч:] А бабачка нішто сабе... гладкая... Нашым дзеўкам да цябе... Куды ім... Падабаешся... [Нінель:] І ты — мне. [Драч:] Ну і хітрэнная, халера! Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ільсні́цца і льсні́цца, ‑ніцца; незак.
Блішчаць, адсвечваць (пра гладкую паверхню). Паравозік быў зроблены з бярозы-чачоткі, ільсніўся, як шкло. Пестрак. Дарога гладкая, слізкая, бліскучая. Ільсніцца сліпучы белы снег. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рапу́ха, ‑і, ДМ ‑пу́се, ж.
Палявая жывёліна сямейства бясхвостых земнаводных, падобная на жабу, з бугрыстай скурай шэрага або зялёнага колеру. Скура ў рапухі не гладкая, як у жабы, а пакрытая бугаркамі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гладзь 1, ‑і, ж.
Роўная гладкая паверхня чаго‑н. Гідраплан застаўся адзін, лёгкі і белакрылы на сіняй гладзі бухты. Самуйлёнак. Скрозь лапкі хвоек і галінкі Сінела неба гладзь. Колас.
гладзь 2, ‑і, ж.
Спосаб вышывання шырокімі шчыльнымі шыўкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пло́скасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. гл. плоскі.
2. У геаметрыі: паверхня, якая мае два вымярэнні.
Лінія на плоскасці.
3. Роўная, гладкая паверхня.
П. самалёта (крыло). Нахіленая п.
Каціцца па нахіленай плоскасці (перан.: пра паступовае маральнае падзенне).
4. перан. Галіна, сфера распаўсюджання чаго-н., пункт гледжання.
Разгледзець пытанне ў іншай плоскасці.
|| прым. пло́скасны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Плоскасныя вымярэнні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шэ́рсць ж., в разн. знач. шерсть;
гла́дкая ш. — гла́дкая шерсть;
апрацо́ўка шэ́рсці — обрабо́тка ше́рсти;
вяза́ць з шэ́рсці — вяза́ть из ше́рсти;
суке́нка з шэ́рсці — пла́тье из ше́рсти;
◊ гла́дзіць супро́ць шэ́рсці — гла́дить про́тив ше́рсти;
па шэ́рсці — по ше́рсти;
усе́ чэ́рці адно́й шэ́рсці — погов. все одина́ковые
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пове́рхность в разн. знач. паве́рхня, -ні ж.;
пове́рхность земли́ паве́рхня зямлі́;
гла́дкая пове́рхность воды́ гла́дкая паве́рхня вады́;
пло́ская пове́рхность пло́ская паве́рхня;
пове́рхность враще́ния мат. паве́рхня кручэ́ння;
пове́рхность нагре́ва техн. паве́рхня нагрэ́ву;
несу́щая пове́рхность ав. апо́рная паве́рхня;
◊
скользи́ть по пове́рхности схо́пліваць вяршкі́; ко́ўзацца па паве́рхні.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)