вятра́к, ветрака, м.
Ветраны млын. Па адзін і па другі бок вёскі стаялі ветракі, як страшыдлы, шырока раскінуўшы свае крылы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ветранік 1 ’вятрак’ (жлоб., калінк., Мат. Гом.) — вузкарэгіянальнае ўтварэнне, якое ўзнікла ў выніку намінацыі ветраны млын; параўн. таксама ветраніца 3. Аналагічна ў славен. мове vẹ̑trnik ’вятрак’, у н.-луж. wětšnik, в.-луж. wětrnik ’тс’.
Ветранік 2, ве́трінік, ве́трыньнік ’легкадумны чалавек, ветрана’ (Бяльк.), рус. ве́треник ’ветрагон’, польск. wietrznik, макед. ветреник, балг. ветреник ’легкадумны чалавек’. Лексема ўзнікла ў выніку намінацыі ветраны чалавек або субстантывацыі прыметніка ветраны пры дапамозе суфікса Nomina agentis ‑нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
млын, мукамольня / ветраны: вятрак
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
*Махла́, мыхла́ ’ветраны чалавек’ (Юрч. 2). Да маха́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ла гл. Сцяцко, Афікс. наз., 48–49.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матыга́ мот, круцель’ (гарад., Нар. лекс.). Рус. алан. моты́га ’ветраны, нясталы чалавек’. Да мот (< мата́ць). Аб суфіксе ‑ыга гл. Сцяцко, Афікс. наз., 182.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветрана (безасаб.) ’ветранае надвор’е’ (КТС, БРС, Шат.), укр. ві́тряно, рус. ве́трено, польск. wietrzno, чэш. větrno, славен. vėtréno (je), балг. ветрено ’тс’. Да вецер, ветраны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́трывы ’ветраны (дзень, надвор’е)’ (Нас.). Прасл. архаізм větrivъ, утвораны ад vět‑rъ. і суф. ‑iv‑ъ. Сюды ж безасабовы выказнік ветрыва ’ветрана’ (Нас., Гарэц.); параўн. таксама рус. ве́триво, ветри́во, ве́трево ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́рны ’хвалісты, ветраны’; ’глыбокі, небяспечны’ (Нас.); ’вірысты’ (КТС). Сюды ж вірна ’неспакойна’ (Нас.), чэш. vírný ’хуткі, раптоўны’; ’вірлівы, вірысты’, славац. vírný (паэт.) ’вірлівы, вірысты’. Утворана ад вір 1 і суф. ‑н‑ы (< ьnъ‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
легкаду́мны, ‑ая, ‑ае.
Які дзейнічае без дастатковага разважання; несур’ёзны. [Паддубны:] — Каго ты выбраў? Гэта ж нейкі легкадумны балбатун, не відаць у ім пачуцця адказнасці... Пестрак. // Несур’ёзны, нясталы; ветраны. Легкадумная дзяўчына. // Які адбываецца без дастатковага разважання, неабдумана. Легкадумны ўчынак. □ [Ярмоленка] ніколі не прымаў легкадумных рашэнняў: заўсёды любіў сем разоў узважыць, памеркаваць, паслухаць людзей. Шчарбатаў. // Пусты, несур’ёзны, павярхоўны. Легкадумнае меркаванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
млын, ‑а, м.
1. Машына для здрабнення розных матэрыялаў, якая выкарыстоўваецца ў горнай, хімічнай і інш. галінах прамысловасці.
2. Прадпрыемства, на якім мелюць збожжа; будынак з устаноўленымі ў ім прыстасаваннямі для размолу збожжа. Паравы млын. Ветраны млын. □ На беразе Марачанкі сярод поплаву відна была будыніна — вадзяны млын. Лобан. Рачулка чыстая з-за млына Цячэ праз травы і камлі. Лось.
•••
Ліць ваду на млын каго, чый гл. ліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)