цэ́рбер, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: люты трохгаловы сабака са змяіным хвастом, які ахоўваў уваход у пекла.

2. перан. Злосны, пільны вартавы, які жорстка абмяжоўвае чыю-н. свабоду (кніжн.).

Бязлітасны цэнзурны ц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сторожево́й

1. прил. (несущий охрану) вартавы́;

сторожево́е су́дно вартаво́е су́дна;

2. прил. (связанный с несением охраны) вартавы́, вартаўні́чы;

сторожево́е охране́ние вартава́я (вартаўні́чая) ахо́ва;

3. сущ. (тот, кто охраняет) вартавы́, -во́га м., вартаўні́к, -ка м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

часово́й​II сущ., воен. вартавы́, -во́га м.;

сме́на часовы́х зме́на вартавы́х.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

старажавы́, ‑ая, ‑ое.

Разм. Прызначаны для назірання, вартавы; які з’яўляецца месцам для стоража. Старажавы катэр. Старажавы пост.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тапы́ршчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; незак., што.

Абл. Тапырыць. Пераступае [Васіль] парог будкі, — вартавы прыветна тапыршчыць свае рыжыя вусы. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Патру́ль ’невялікі ўзброены атрад або судна, самалёт для нагляду за парадкам і бяспекай’ (ТСБМ), ’вартавы’ (брасл., Сл. ПЗБ). З устарэлага польск. patrul або з рус. патру́ль ’тс’, якія праз ням. Patrul прыйшлі з франц. patrouill ’дазор’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́ргус, ‑а, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — стовокі вартаўнік, якога багіня Гера паставіла вартаваць Іо, дачку аргонскага цара.

2. перан. Кніжн. уст. Пільны ахоўнік, вартавы. // Сімвал пільнасці.

3. Лясная птушка сямейства фазанавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ру́ля, ‑і, ж.

Тое, што і дула. Кругленькая дзірачка рулі вінтоўкі глядзела .. [Захару] ў грудзі. Пестрак. Цераз плячо ў Лёнькі руляю ўніз вісела старая бацькава стрэльба. Гамолка. — Назад, маладзіца! — прамовіў вартавы, гайдануўшы руляй перад яе тварам. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скры́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Тое, што і скрыгатаць. Танкі скрыгаюць, равуць, Быццам гадзіны, паўзуць. Броўка. На ўскраіне горада па доўгім мосце скрыгаў намёрзлымі ботамі вартавы. Федасеенка. Сузон скрыгае зубамі, кладзецца тварам да зямлі і стогне. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэ́рбер, ‑а, м.

Уст.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — люты трохгаловы сабака са змяіным хвастом, які ахоўваў уваход у падземнае царства.

2. перан. Злосны, люты вартавы. — То павольна! — крыкнуў Нявіднаму чорны астрожны цэрбер і штурхануў яго ў плечы. Колас.

[Ад лац. Cerberus з грэч. Kérberos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)