акру́га, -і, ДМ -ру́зе, мн. -і, -ру́г, ж.
1. Адміністрацыйна-палітычнае, гаспадарчае, вайсковае і пад. падраздзяленне дзяржаўнай тэрыторыі.
Нацыянальная а.
Выбарчая а.
Тэрытарыяльная а.
2. Тое, што і наваколле (у 2 знач.).
Вядомы на ўсю акругу.
|| прым. акруго́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
батальён, ‑а, м.
Вайсковае падраздзяленне, якое звычайна складаецца з некалькіх рот і спецыяльных узводаў. Стралковы батальён. Санітарны батальён. Дысцыплінарны батальён. □ Асобны супрацьтанкавы батальён адыходзіў па палявой дарозе. Дудо.
[Фр. baraillon.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
легіён, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Буйное вайсковае злучэнне ў Старажытным Рыме (гіст.).
2. Назва асобных вайсковых часцей у некаторых краінах.
3. перан. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.
○
Ордэн ганаровага легіёна — французскі ордэн часоў Напалеона.
|| прым. легіённы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
брыга́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, брыга́д, ж.
1. Вайсковае злучэнне з некалькіх батальёнаў або палкоў, а ў флоце — з некалькіх аднатыпных суднаў.
Танкавая б.
2. Вытворчая група, а таксама наогул група, аб’яднаная якім-н. агульным заданнем, дзейнасцю.
Б. слесараў.
Палявая б.
Канцэртная б.
|| прым. брыга́дны, -ая, -ае.
Б. падрад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дыві́зія, ‑і, ж.
Буйное вайсковае злучэнне з некалькіх палкоў або брыгад у розных відах узброеных сіл. Пяхотная дывізія. Танкавая дывізія. Кавалерыйская дывізія. Паветрана-дэсантная дывізія. // У ВМФ СССР — найбольшае тактычнае злучэнне караблёў аднаго класа.
[Фр. division.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падраздзяле́нне ср., в разн. знач. подразделе́ние;
п. кні́гі на раздзе́лы — подразделе́ние кни́ги на разде́лы;
п. ві́да — подразделе́ние ви́да;
вайско́вае п. — во́инское подразделе́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ро́та, ‑ы, ДМ роце, ж.
Вайсковае падраздзяленне, якое ўваходзіць у склад батальёна. Пасля кароткага адпачынку роце капітана Ватурына было загадана ўзяць хутар, што знаходзіўся на невысокім узгорку. Сіняўскі. Неспакой за лёс разведчыкаў ахапіў усю роту. Васілёнак.
•••
Арыштанцкія роты (гіст.) — від пакарання ў дарэвалюцыйнай Расіі за ўчыненае злачынства.
[Польск. rota.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злучэ́нне, -я, н.
1. гл. злучыцца, злучыць.
2. Месца, дзе што-н. злучана.
Сустрэцца на злучэнні дарог.
3. Вайсковае аб’яднанне, група, якая складаецца з асобных воінскіх часцей і некаторых іншых самастойных вайсковых адзінак.
Партызанскае з.
4. Рэчыва, у якім атамы аднаго ці розных элементаў знаходзяцца ў пэўнай хімічнай сувязі.
Арганічнае з.
5. У граматыцы: спосаб сувязі некалькіх слоў або простых сказаў на аснове іх граматычнай раўнапраўнасці.
Спосаб злучэння і падпарадкавання сказаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Кама́нда ’кароткі вусны загад камандзіра па ўстаноўленай форме’, ’вайсковае падраздзяленне, часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння’ (ТСБМ, Яруш.). Найбольш верагодна, што лексема з’яўляецца запазычаннем з рус. мовы, дзе ўжываецца з пач. XVIII ст. У рус. з ням. Kommando ’каманда’ (або гал.) або франц. commande ’тс’ < с.-лац. com(m)enda ’намесніцтва’ < лац. commendō ’давяраю, даручаю’ (Фасмер, 2, 300; Шанскі, 2 (К), 222).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́та ’вайсковае падраздзяленне ў складзе батальёна’ (ТСБМ), ст.-бел. рота ’рота, атрад войска’ (1516 г.) — са ст.-польск. rota ’атрад войска’, якое з ст.-в.-ням. rote, rotte ’натоўп, рота’; апошняе — з ст.-франц. rote < народналац. rupta (cohors) ’частка, часцінка кагорты’, ’усхваляванае, разбітае войска’ < дзеепрым. ruptus < rumpere ’разрываць, парушаць, прыпыняць’. Трэба адрозніваць ад ст.-слав. рота ’прысяга’ (гл. ESJSt, 13, 777).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)