Вужва́ ’прывязка, якой прымацоўваецца біч да цапільна’ (ДАБМ, 829, 138, Ліс.). Гл. вужышча. Параўн. таксама вуж, вужык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пы́тка ’біч, сплецены з раменьчыкаў’ (смарг., Сл. ПЗБ). Відаць, кантамінацыя (плётка ’тс’ і рус. пытать ’фізічна ўздзейнічаць’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супо́нка ’прывязка, якой прымацоўваюць біч да цапільна’ (дзярж., ДАБМ, камент.). Этымалагічна тое ж, што і спона, спонка (гл.), параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́жык ’прывязка, якой прымацоўваецца біч да цапільна’ (Шатал., Сцяц., ДАБМ, 325, 356, 769), ву́жка ’тс’ (ДАБМ, 221). Памянш. да вуж 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупі́ца ’прывязка, якою прымацоўваецца біч да цапільна’ (ДАБМ, камент., 829). Відаць, ад капіца ’тс’ (гл.) пад уплывам пуп ’пупавіна’ або пупок ’ручка ў касе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пле́тня ’пляцёнка асновы’ (бяроз., Шатал.). З польск. pletnia ’пра плецены біч і іншыя пляцёнкі’ (XVII–IX стст.), якое да pleść (Банькоўскі, 2, 607), гл. плесці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
би́ло ср.
1. бі́ла, -ла ср.;
2. (цепа) біч, род. біча́ м.; (в ступе) таўка́ч, -ча́ м.; (в колоколе) язы́к, -ка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Абі́ч ’частка цэпа, якой б’юць па калоссі’ (Кап.), абічышча ’цапільна’ (ДАБМ), абічоўка (Мат. дыял. канф.), абіч < *o‑bit‑jь. Магчыма, а‑ — пратэтычнае, а не прэфіксальнае, тады адэкватна біч ’бізун’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
састаўны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які складаецца з некалькіх частак, элементаў. Робяць.. [вудзільны] часцей за ўсё састаўнымі з 2–3 кален, змацаваных паміж сабой пры дапамозе латуневых або медных злучальных трубак. Матрунёнак. // У граматыцы — які складаецца са звязкі і іменнай часткі. Састаўны выказнік.
2. Які з’яўляецца часткай чаго‑н. Біч, састаўная частка цэпа, ужо выступае ў беларускіх гаворках пад рознымі назвамі, хоць і аднаго кораня. «Працы».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак., што.
1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць. Начапіць вяроўку на рогі. Начапіць ручнік на кручок. □ Аксён падымае біч, выходзіць на двор, каб начапіць на цапільна. Колас. [Дзед] хуценька павярнуўся тварам да будкі і дрыжачымі рукамі начапіў на дзверы замок. Галавач.
2. Разм. Надзець што‑н., прымацаваўшы, прывесіўшы да чаго‑н. Начапіць партупею. Начапіць наган на пояс. □ Бабка начапіла старыя акуляры з ніткамі замест аглобелек. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)