пралета́р, ‑а, м.

Уст. Тое, што і пралетарый. [Леўка] выхваляўся, што ён былы пралетар, шахцёр. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экс-...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «былы», напрыклад: экс-чэмпіён, экс-міністр.

[Ад лац. ex — з, ад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Прэ́шлы, прэйшлы ’былы, ранейшы; мінулы’ (Нас.; шчуч., З нар. сл.). З польск. przeszły ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Прэ́дні ’ранейшы; былы’, ’які будзе наперадзе, у будучым’, ’вельмі добры, выдатны’ (Нас.). З польск. przedni ’пярэдні; вельмі добры, выдатны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бы́ўшы

1. прил., см. былы́ 2;

б. афіцэ́р — бы́вший офице́р;

2. деепр. бу́дучи;

б. студэ́нтам — бу́дучи студе́нтом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паліткатаржа́нін, ‑а, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі — чалавек, сасланы на катаргу за рэвалюцыйную дзейнасць. Доўнар, былы падпольшчык і паліткатаржанін, урач па адукацыі, наогул любіў людзей. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паскупе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць скупым, скупейшым. Былы ясенец Пракоп Зязюля.. пад старасць ці паскупеў, ці жонка адвучыла — выпіваў рэдка. Арочка. — Няма пашы. Надоі паскупелі. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

партыза́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.

Разм.

1. Весці партызанскую барацьбу. Нейкі здраднік данёс фашыстам, што былы дырэктар саўгаса партызаніць у тутэйшых лясах. Шчарбатаў.

2. перан. Займацца партызаншчынай (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падсялі́цца, ‑сялюся, ‑селішся, ‑селіцца; заг. падсяліся; зак.

Пасяліцца сумесна з кім‑н. або блізка да каго‑, чаго‑н. Падсяліцца да суседа. □ Гаспадар — былы хутаранін. З год, як падсяліўся да вёскі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гаро́мы: гаро́мы хамут ’хамут для запрэжкі каня ў плуг’ (Сцяшк.). Уласна аро́мы да ара́ць ’араць’; аро́мы — гэта былы дзеепрыметнік на *‑om‑, *‑jem‑, што зрабіўся прыметнікам. Сюды ж і гаро́мы ’ворны’ (гаро́мая зямля) (Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)