Бурга́н ’узгорак, курган’ (Нас.). Нейкая кантамінаваная форма (буго́р + курга́н?). Але не выключаецца вывядзенне з *бугра́н (буго́р + суф. ‑ан?). Параўн. бургу́н.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сабуго́рыць ’пабудаваць’ (Юрч., Сцяшк. Сл.), ’з-за недахопу сродкаў зрабіць што-небудзь абы як’ (Раст.), ’даглядзець’ (Мат. Гом.). Параўн. у Насовіча буго́рынне ’нагрувашчванне’ < бугор (гл.). Сюды ж і дзеяслоў з першасным значэннем ’пабудаваць абы як, нагрувасціць як бугор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ускаці́ць сов. (наверх) вскати́ть, вкати́ть;
у. ка́мень на ўзго́рак — вскати́ть (вкати́ть) ка́мень на буго́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шы́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Круглаватае ці авальнае суквецце і плод хваёвых і некаторых іншых раслін, пакрыты луской.
Яловая ш.
Хваёвая ш.
Альховая ш.
Кедравая ш.
2. Круглаватая выпукласць, бугор.
На лбе ўскочыла ш.
3. Пра важную, значную, уплывовую асобу (разм., іран.).
Ён там важная ш.
|| прым. шы́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і (у некаторых спецыяльных назвах) шы́шкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Набугорываць ’навальваць многа, накладваць’, набугораны «наваленный подобно бугру» (Нас.), параўн. рус. набугриться ’ўздуцца гарбом’. Ад бугор (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Багра́к ’няроўнасць, шурпатасць’, багракова́тый ’кручкаваты’ (палес., Клім.). Цёмнае слова. Хутчэй за ўсё да буго́р ’няроўнасць’ з дыялектнай зменай ненаціскнога у > а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́гар ’высокае месца, бугор’ (Прышч., дыс.). Рус. уго́р ’круты бераг ракі, круча, пакаты пад’ём угору’. Ад у‑ і гара (Фасмер, 4, 146).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарбы́ль, ‑я, м.
Разм.
1. Тое, што і аполак. Ганак — некалькі шэрых гарбылёў — быў нядаўна абмецены, завіруха не паспела яшчэ добра прысыпаць плахі. Місько.
2. Выпукласць, узвышэнне на чым‑н.; бугор. Пейзаж пачаў мяняцца: прыкметныя сталі гарбылі чорных гор, шызыя лункі вады паміж імі. М. Стральцоў. Сасновыя кар[ані] высокімі гарбылямі тарчаць на кожным кроку. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бургу́н ’курган, узгорак; купіна, грудок’ (Юрч. Сін.). Магчыма, метатэза з *бугру́н (утварэнне ад буго́р; да суфіксацыі параўн. рус. дыял. бугру́нь ’горка, узгорак’, калуж.). Параўн. бурган.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лабэ́ціна ж.
1. прост., фам. лоб м., лби́ще м.;
2. разг. (возвышенное место) буго́р м., взло́бок м.; взго́рок м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)