бранзаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Свяціцца, зіхацець колерам бронзы. Зноў бранзавеюць шышкі на ялінах, Зноў восень на бярэзніках ляжыць... Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адлі́ць², адалью́, адалье́ш, адалье́; адальём, адальяце́, адалью́ць; адліў, адліла́, адліло́; адлі́; адліты; зак., што.
Вырабіць ліццём.
А. статуэтку з бронзы.
|| незак. адліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. адліва́нне, -я, н. і адлі́ўка, -і, ДМ -ліўцы, ж.
|| прым. адліўны́, -а́я, -о́е і адлі́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бро́нза, -ы, ж.
1. Сплаў медзі з волавам, свінцом і іншымі металамі.
2. зб. Мастацкія вырабы з такога сплаву.
Выстаўка бронзы.
3. Пра медаль, атрыманы ў спартыўных спаборніцтвах за трэцяе месца (разм.).
Атрымаць бронзу на спаборніцтвах.
|| прым. бро́нзавы, -ая, -ае.
Б. медаль.
Б. загар (цьмяна-залацісты).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Па́ціна ’зеленаваты налёт на паверхні прадметаў з медзі і бронзы’ (ТСБМ). Праз рус. (па́ти́на) з італ. patina ’тс’. Роднаснае да паты́на (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́ціна, ‑ы, ж.
Спец. Налёт зеленаватакарычневага колеру, што ўтвараецца на паверхні прадметаў з медзі і бронзы ў выніку акіслення, якое адбываецца пад уздзеяннем часу або ствараецца штучна.
[Іт. patina.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жако́б, нескл., м.
Назва стылю мэблі чырвонага дрэва з упрыгожаннямі з бронзы (у 18 ст.), пазней (у 19 ст.) з упрыгожаннямі ў выглядзе наклееных палосак з латуні.
[Ад прозвішча сям’і французскіх майстроў 18 — 1‑й паловы 19 стст. Jacob.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Месяндзовы ’медны’, ’жоўтага колеру’ (Інстр. II, Булг., Жд. 1). Да масянжовы < масенж (гл.). Пачатковае ме‑ пад уплывам лексемы месяц у сувязі з колерам месяца, падобным да бронзы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́нза, ‑ы, м.
1. Будыйскі свяшчэннік і манах у Японіі і Кітаі. І з мармуру, і з бронзы, Каб славіцца ў вяках, Стаялі хмура бонзы З нагайкамі ў руках. Гаўрусёў.
2. Пагард. Пра надзьмутага ганарыстага чыноўніка.
[Яп. bond-zu — добры настаўнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Меда́ль, мяда́ль ’знак пераважна ў выглядзе металічнага кружка для ўзнагароды’ (ТСБМ, Яруш.). Праз рус. мову запазычана з франц. médaille, якое з італ. medaglia < с.-лац. metallia ’металічная манета’ < лац. metallum ’метал’ (Фасмер, 2, 589; Голуб-Ліер, 307). Формы даўг. мэда́ль, лудз. міда́лек ’медаль’, ’медальён’, дзятл. медалёвы ’які мае колер бронзы’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.) прыйшлі з польск. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Масенж ’медзь’ (Грыг.), масе́нджны ’медны’ (Мал.), масе́нзавы ’тс’ (Нас.), масёнжнік ’меднік’, масянжовы дроблены з бронзы і мае колер яе’ (Некр.), масяндзовы ’бронзавы’ (Шат., Касп.), ст.-бел. мосязъ, мосендзъ, мосюндзъ, мосяжъ ’латунь’ запазычаны са ст.-польск. ⁺mosiądz, mosiądzowy, якія з с.-в.-ням. messinc, (суч. Messing) < ст.-грэч. μοσσύνοικος (χαλκός) ’народ, які жыў на Чорным моры’ (Васэрцыер, 151). Гл. таксама мосенж.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)