радыка́л

‘матэматычны знак; атам’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. радыка́л радыка́лы
Р. радыка́ла радыка́лаў
Д. радыка́лу радыка́лам
В. радыка́л радыка́лы
Т. радыка́лам радыка́ламі
М. радыка́ле радыка́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

расшчапі́ць, -шчаплю́, -шчэ́піш, -шчэ́піць; -шчэ́плены; зак., што.

1. Раскалоць, раздзяліць на часткі.

Р. палена.

2. Разняць, раз’яднаць.

Р. пальцы.

3. Раздрабіць, заставіць распасціся на часткі (спец.).

Р. валокны.

4. Раскласці на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).

Р. эфір.

5. Прымусіць распасціся (атам; спец.).

Р. атам урану.

|| незак. расшчапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і расшчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расшчапле́нне, -я, н. (да 3—5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грамм-а́том физ., хим. грам-а́там, -ма м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тыясе́рны, ‑ая, ‑ае.

У выразе: тыясерная кіслата — хімічнае злучэнне, у якім атам кіслароду замешчаны атамам серы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прато́н, ‑а, м.

Спец. Стабільная элементарная часцінка рэчыва з дадатным электрычным зарадам, якая ў спалучэнні з электронам утварае атам.

[Ад грэч. protōs — першы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трохво́кіс, ‑у, м.

Спец. Злучэнне, у якім адзін атам якога‑н. элемента злучан з трыма атамамі кіслароду. Трохвокіс серы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

двухво́кіс, ‑у, м.

Хімічнае злучэнне, у якім адзін атам якога‑н. элемента злучан з двума атамамі кіслароду. Двухвокіс азоту. Двухвокіс серы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меты́л, ‑у, м.

Група атамаў, у састаў якой ўваходзяць адзін атам вугляроду і тры атамы вадароду (з’яўляецца састаўной часткай многіх арганічных злучэнняў).

[Фр. méthyle.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

метыле́н, ‑у, м.

Група атамаў, у састаў якой ўваходзяць адзін атам вугляроду і два атамы вадароду (з’яўляецца састаўной часткай многіх арганічных злучэнняў).

[Фр. méthyléne.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спірт, -у, М -рце, мн. спірты́, -о́ў, м.

1. адз. Гаручая, з высокім працэнтам алкаголю вадкасць, якая атрымліваецца перагонкай некаторых прадуктаў, што змяшчаюць у сабе цукар і крухмал.

Вінны с.

2. Арганічнае злучэнне, вуглевадарод, у якім атам вадароду замешчаны водным астаткам (спец.).

Метылавы с.

Драўняны с.

|| прым. спіртавы́, -а́я, -о́е і спіртны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Спіртавыя лакі.

Спіртавое браджэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)