смехатво́рны, ‑ая, ‑ае.
Недарэчны, варты смеху, кпінаў. Смехатворнае апраўданне. □ [Лаўрыновіч:] — Ну, таварышы, гэта абвінавачванне і зусім смехатворнае. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апраўда́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад апраўдаць.
2. у знач. прым. Які знаходзіць апраўданне ў чым‑н. Усё гэта радавала Ганну і выклікала апраўданую гордасць за мужа. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спасла́цца, спашлю́ся, спашле́шся, спашле́цца; спашлёмся, спашляце́ся, спашлю́цца; спашлі́ся; зак.
Указаць на каго-, што-н. у пацвярджэнне ці апраўданне чаго-н.; прывесці ў якасці доказу.
С. на аўтарытэтныя крыніцы.
|| незак. спасыла́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. спасы́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. і спасыла́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самаапраўда́нне, ‑я, н.
Апраўданне сябе, уласных учынкаў, паводзін. Каб канчаткова замацавацца на гэтым хісткім, няпэўным шляху самаапраўдання, Карызна з ліхаманкавай паспешнасцю бярэцца за абмеркаванне самае сутнасці справы, якая мае стаяць на ячэйцы. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абраха́ць, ‑брашу, ‑брэшаш, ‑брэша; зак., каго-што.
Разм. Зняславіць, зганьбіць, нагаварыўшы на каго‑н.; абгаварыць. Было і яшчэ адно апраўданне [у Руневіча]: «Я ж не цётка якая, што садзіць нос у шчыліну, каб потым абрахаць». Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгаворка, выверт, прычына, апраўданне
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
вы́снаваць, ‑сную, ‑снуеш, ‑снуе; зак., што.
1. Зрабіць, стварыць аснову чаго‑н.; аснаваць. Выснаваць узор.
2. перан. Аналізуючы факты, падзеі, зрабіць які‑н. вывад, выснову, абгрунтаваць што‑н. Думка ліхаманкава працавала і нарэшце выснавала нешта падобнае на апраўданне. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спасла́цца, спашлюся, спашлешся, спашлецца; спашлёмся, спашляцеся; зак.
Паказаць на каго‑, што‑н. у пацвярджэнне ці ў апраўданне чаго‑н.; прывесці ў якасці доказу. — Разам будзем апраўдвацца, — абяцаю я Рогачу. — На мяне спашліся. Савіцкі. Красніцкі спаслаўся на няхватку часу, і, падзякаваўшы яшчэ раз за шчырую гасціннасць, мы выйшлі на вуліцу. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лепш, прысл.
1.
Выш. ст. да прыслоўя добра. Вучыцца л. за іншых.
2. у знач. вык., каму. Аб паляпшэнні стану хворага.
Хвораму стала л.
3. у знач. часц. Служыць для ўзмацнення просьбы, парады і пад.
Пойдзем л. дамоў.
Л. цярпець самому, чым бяду зрабіць другому (прыказка).
◊
Лепш (і) не трэба (разм.) — ужыв. для абазначэння высокай, найвышэйшай ступені чаго-н.
Лепш позна, як (чым) ніколі — ужыв. як апраўданне пры запозненым выкананні чаго-н.
Лепш сказаць (у знач. пабочн. сл.) — дакладней, праўдзівей кажучы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крыць, кры́ю, кры́еш, кры́е; крый; кры́ты; незак.
1. што. Рабіць страху, дах.
К. хату.
К. веранду.
2. каго-што. Рэзка, груба крытыкаваць, лаяць (разм.).
К. недахопы.
◊
Крый бог (божа) (разм.) — ужыв. як засцярога ад чаго-н., як забарона рабіць што-н. недапушчальнае.
Няма чым крыць (разм.) — няма чаго сказаць у адказ, у апраўданне.
Няхай бог крые (разм.) — ужыв. як пажаданне, пазбаўленне ад чаго-н. дрэннага.
|| зак. накры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.) і пакры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)