сярдзі́ты, -ая, -ае.
1. Схільны сердаваць, злавацца; злосны.
Сярдзітая суседка.
2. Які выражае раздражненне, злуецца на каго-, што-н.
С. позірк.
С. на жонку.
3. перан. Які моцна дзейнічае (пра алкаголь, табаку, гарчыцу і пад.).
Сярдзітая гарчыца.
С. перац.
4. перан. Вельмі моцны (пра мароз, вецер і пад.; разм.).
С. мароз.
|| наз. сярдзі́тасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дурма́н, ‑у, м.
1. Тое, што адурманьвае, ап’яняе (пра алкаголь, чад, пах і пад.). Надзвычайна прыкра убіраць у грудзі мутны дурман адгону. Нікановіч. // перан. Пра тое, што атупляе розум, свядомасць, з’яўляецца сродкам падману. Рэлігія — дурман для народа.
2. Памутненне свядомасці, розуму; адурэнне, ап’яненне. Дурман у галаве. □ Толькі калі часам нап’ецца якісь вясковы хлопец і пачне ў п’яным дурмане задзірацца, жанчыны гаварылі: «Якраз як Сашка Марцінаў». Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вінакур ’вытворца спірту’ (БРС, КТС). Укр. винокур, рус. винокур, польск. (з «Літвы» ў Карловіча) winokur ’тс’. Усх.-слав. утварэнне ад віно і курыць (гл.) ’выпальваць’. Тут віно ўжыта не ў першасным значэнні ’віно вінаграднае’, а ў другасным ’алкаголь, спірт, гарэлка’. Прынамсі, у XIX — пач. XX ст. спіртныя напіткі выраблялі вінакурныя заводы. Такім жа чынам утворана і чэш. vinopal < víno + páliti, pálenka ’самагон’, польск. gorzelany, gorzelnik, gorzeć ’паліць, гарэць, выпальваць’. Сюды ж вінаку́рны, вінаку́раны, вінакурства (БРС, КТС), а таксама новатвор (калька з рускай мовы) вінакурэнне (КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глушы́ць, глушу́, глу́шыш, глу́шыць; незак., каго-што.
1. Перашкаджаць слухаць.
Розныя шумы глушылі прамову, і нічога не было чуваць.
2. Рабіць нячутным, заглушаць.
Г. радыё.
3. Не даваць расці, перашкаджаць развіццю чаго-н.
Крапіва глушыла буракі.
Г. ініцыятыву (перан.).
4. Моцным ударам аглушаць, пазбаўляць прытомнасці.
Г. рыбу.
5. Выключаць (матор, машыну і пад.).
Г. матор.
6. Вельмі многа піць чаго-н. (пераважна пра алкаголь; разм.).
Г. гарэлку.
|| зак. заглушы́ць, -глушу́, -глу́шыш, -глу́шыць; -глу́шаны (да 1—3 і 5 знач.) і аглушы́ць, аглушу́, аглу́шыш, аглу́шыць; аглу́шаны (да 4 знач.).
|| наз. глушэ́нне, -я, н. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)