зло́мак, -мка, мн. -мкі, -мкаў, м.
1. Непрыгодная, паламаная рэч або адламаны кавалак чаго-н.
2. Пра слабага, надарванага чалавека (звычайна з адмоўем; разм.).
Бацька дужы, і сын не з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адло́маны
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
адло́маны |
адло́маная |
адло́манае |
адло́маныя |
| Р. |
адло́манага |
адло́манай
адло́манае |
адло́манага |
адло́маных |
| Д. |
адло́манаму |
адло́манай |
адло́манаму |
адло́маным |
| В. |
адло́маны
адло́манага |
адло́маную |
адло́манае |
адло́маныя
адло́маных |
| Т. |
адло́маным |
адло́манай
адло́манаю |
адло́маным |
адло́манымі |
| М. |
адло́маным |
адло́манай |
адло́маным |
адло́маных |
Кароткая форма: адло́мана.
Іншыя варыянты:
адлама́ны,
адло́млены.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
адло́млены
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
адло́млены |
адло́мленая |
адло́мленае |
адло́мленыя |
| Р. |
адло́мленага |
адло́мленай
адло́мленае |
адло́мленага |
адло́мленых |
| Д. |
адло́мленаму |
адло́мленай |
адло́мленаму |
адло́мленым |
| В. |
адло́млены (неадуш.)
адло́мленага (адуш.) |
адло́мленую |
адло́мленае |
адло́мленыя (неадуш.)
адло́мленых (адуш.) |
| Т. |
адло́мленым |
адло́мленай
адло́мленаю |
адло́мленым |
адло́мленымі |
| М. |
адло́мленым |
адло́мленай |
адло́мленым |
адло́мленых |
Кароткая форма: адло́млена.
Іншыя варыянты:
адлама́ны,
адло́маны.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Ломаць ’адламаны кавалак’, ’луста хлеба’ (Бяльк., Сцяшк., ТС; в.-дзв., Шатал.). Рус.-бел. ізалекса. Параўн. рус. ломо́ть. Да лама́ць (гл.). Суфікс ‑otь, як у лапоть.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пералу́пы (пырылу́пый) ’пярэсты’ (брэсц., ЖНС). Да пера- і лупі́ць (гл.) — ад апошняга ўтварэнне луп‑(ы) набыло значэнне ’вынік пасля біцця ці аблуплівання, здзірання скуры, шалупіння — пасы, пісагі’. Параўн. укр. закарп. перелу́пий ’раздзелены напалам’, ’двухколерны’, перелупи́ти ’пераламаць’ і польск. przełup ’адламаны кавалак, злом’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абло́мак, ‑мка, м.
1. Адламаны, адбіты кавалак якога‑н. прадмета. Абломак біўня маманта. □ Каля абломкаў цагляных сцен пышна лапушылася крапіва. Хадкевіч. У кожным абломку пароды Чытаў ён [геолаг] разгадкі прыроды. Звонак.
2. перан. Рэшта таго, што існавала раней. Сышлі са сцэны прэч магнаты, Абломкі выцвіўшых вякоў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адло́мак, ‑мка, м.
1. Адламаны кавалак чаго‑н.; абломак. Адломак касы. □ Невядома, з якіх часоў стаялі над імі [палоскамі вады] засохшыя адломкі старых спарахнелых алешын, як свечкі, і маркотна глядзелі ў неба. Колас.
2. перан. Рэшткі таго, што раней існавала. Чырвонай Арміі Адважныя атрады Далёка кінулі Адломкі белых зграй. Лявонны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрыль, ‑я, м.
Адрэзаны вялікі кусок чаго‑н. для яды. Гаспадыня ўжо завіхалася каля стала, на якім стаяла вялікая міска з буйнымі скрылямі ружаватага сала. Новікаў. Пасля, ужо дома, Алесь аберуч трымае зярніста-чырвоны кавуновы скрыль і есць яго — ажно за шыю пацякла. Брыль. // Адбіты, адламаны і пад. кавалак чаго‑н. І для машын няма цяпер спакою: Вывозяць снег, скрылі ільду, як шкло. Тармола.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отвёрнутый
1. адкру́чаны, мног. паадкру́чваны;
2. адкру́чаны, мног. паадкру́чваны, адлама́ны, мног. паадло́мліваны, паадло́мваны;
3. адве́рнуты, мног. паадваро́чваны;
4. адхі́лены, мног. паадхіля́ны, адхіну́ты, мног. паадхіна́ны; см. отверну́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зло́мак, ‑мка, м.
1. Непрыгодная, паламаная рэч. — Плуга новага дагэтуль мне не даверылі, а ўсё зломкі. Кірэйчык. // Адламаны кавалак чаго‑н. [Хлопцы] знайшлі неяк зломак сухой асіны, што ляжаў ад зімы. Брыль.
2. (звычайна з адмоўем). Разм. Пра слабага, надарванага чалавека. — Ты мне скажы, — раптам ажыўляецца Марфа, — знойдзеш ты хоць аднаго мужыка, няхай сабе самага апошняга зломка на сяле, каб ён застаўся ўдаўцом? Васілевіч. На развітанне ён сурова сказаў брату: — Не будзь зломкам. Не марнуй часу... Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)