струме́нь, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Вузкі паток вадкасці, святла, газу і інш.
С. вады.
Паветраны с.
2. перан., чаго або які. Напрамак, рыса дзейнасці ў чым-н.
Гумарыстычны с. у творчасці паэта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тайні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Месца для хавання чаго-н.
Хаваць пісталет у тайніку.
2. перан. Самае запаветнае, патаемнае месца чаго-н.
У тайніках душы.
|| прым. тайніко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пушы́ць 1 ’раздуваць, надуваць’ (Арх. Федар.; мсцісл., З нар. сл.; Шымк. Собр.; Шат.; Янк. 1; Некр.; ТС), ’брадзіць’ (Жд. 1), ’пучыць’ (Сцяц.), пу́шыць ’апухаць, рабіць пухлым’ (Ян., ПСл), ’веяць’ (паст., Сл. ПЗБ), параўн. укр. пу́шити ’рабіць поўным, надуваць; узрыхляць’, польск. puszyć ’раздуваць’, славен. pušiti ’рыхтавацца да раення (пра пчол)’, серб.-харв. пу̏шити ’дыміць, пыліць’, балг. пу́ша ’тс’ і пад. Да пу́хаць, пухнуць (гл.).
Пушы́ць 2 ’рабіць пушыстым; абсыпаць пухам’; перан. ’моцна лаяць, распякаць’ (ТСБМ, ТС, Юрч.). Да пух (гл.), пераноснае значэнне, магчыма, на базе гукапераймальнага пу́хаць ’дуць’, параўн. пу́шыцца ’дуцца на каго-небудзь’, пушы́сты ’пушысты; той, хто ў выпадку незадавальнення дзьмецца (“пушыцца”)’ (Янк. 1).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
груганнё, ‑я, н., зб.
Чарада груганоў, груганы. Над месцам бою кружыла груганнё. Гурскі. // перан. Пра шкодных, небяспечных людзей. Яшчэ не дрэмле чорнае Ў закутках груганнё. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́глянцаваць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., што.
1. Пакрыць чым‑н. глянцавітым, нацерці да бляску. Выглянцаваць стол лакам. Выглянцаваць паркет.
2. перан. Надаць знешні глянец чаму‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́нюхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Знайсці па паху. Кот вынюхаў мышэй.
2. перан. Разм. груб. Вызнаць, выведаць; высачыць. Вынюхаць чужыя намеры. Вынюхаць навіну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкрышы́цца, ‑крошыцца; зак.
Адламацца, адпасці кавалачкамі, драбкамі ад чаго‑н. крохкага, цвёрдага. / у перан. ужыв. [Суздалеў:] — Вячэрняя зорка не вытрымала, і ад яе адкрышыліся маленькія кавалачкі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адэ́пт, ‑а, М ‑пце, м.
1. Азнаёмлены з тайнамі якога‑н. вучэння, секты і пад.
2. перан. Заўзяты паслядоўнік, прыхільнік якога‑н. вучэння, ідэі. Адэпты анархізму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́ла, ‑ы, ж.
У дапятроўскай Расіі — гнеў, няміласць цара да баярына, вяльможы, які ў чым‑н. правінаваціўся; кара, якая накладалася на такога вяльможу. // перан. Няміласць, непрыхільнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахво́сце, ‑я, н.
1. Воўна, якая састрыгаецца з хваста, ног, галавы.
2. перан. Паслугачы, прыхільнікі рэакцыйных грамадскіх груповак; рэшткі разгромленых рэакцыйных арганізацыя. Нацыяналістычнае ахвосце. Фашысцкае ахвосце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)