нахамута́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Нарабіць блытаніны, недарэчных памылак у якой‑н. справе. — [Рыбін] тут у вас нахамутаў здорава, — сказаў тонкім, нейкім свісцячым голасам Занозін і ціха ўсміхнуўся. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палаві́ншчык, ‑а, м.
Разм.
1. Той, хто мае палавіну паю ў якой‑н. справе або валодае якой‑н. маёмасцю ўдваіх з кім‑н.
2. Гіст. Селянін, які арандуе зямлю напалавіну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераплю́нуць сов., прям., перен., разг. переплю́нуть;
п. це́раз плячо́ — переплю́нуть че́рез плечо́;
ён ~нуў усі́х у гэ́тай спра́ве — он переплю́нул всех в э́том де́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спружы́на ж., прям., перен. пружи́на;
баява́я с. — воен. боева́я пружи́на;
ён з’яўля́ецца гало́ўнай ~най у гэ́тай спра́ве — он явля́ется гла́вной пружи́ной в э́том де́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
права́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. праваліцца, праваліць.
2. Месца, якое правалілася, паглыбленне.
Глыбокі п. у гарах.
3. перан. Поўная няўдача ў якой-н. справе.
П. планаў інтэрвентаў.
4. перан. Адсутнасць яснага ўспрымання ўсяго навакольнага (пры некаторых хваробах, ап’яненні).
Правалы памяці.
|| прым. права́льны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыду́маць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. што. Стварыць у думках, вынайсці, здагадацца што-н. зрабіць.
П. мелодыю.
П. адгаворку.
2. каго-што і з дадан. Выдумаць тое, чаго не было на самай справе.
Ты ўсё прыдумаў, гэтага там не было.
|| незак. прыдумля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і прыду́мваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стра́сны, -ая, -ае.
1. Пранікнуты моцным пачуццём, нястрымны ў сваім праяўленні.
Страсная прамова (прасякнутая натхненнем). Страсныя спрэчкі.
2. Які цалкам аддаецца якой-н. справе, моцна ахоплены чым-н.
С. калекцыянер.
С. барацьбіт за незалежнасць.
3. Здольны на моцнае каханне, страсць; палкі, гарачы.
С. чалавек.
С. пацалунак.
|| наз. стра́снасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Скру́пул ‘малая колькасць, крупинка’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр.), скру́пулка памянш. (Нас., Байк. і Некр.). З польск. skrupuł ‘дробная адзінка вагі (у аптэкарскай справе)’, таксама як і рус. скру́пул ‘тс’ (Кюнэ, Poln., 97); польскае да лац. scrupulus ‘маленькі востры каменьчык; сумненне, апаска’ (Варш. сл., 6, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́пала (ту́поло) ‘від рыбалоўнай снасці’ (ТС). Відаць, да ту́паць (гл.), аналагічна да таптуха 1 ад таптаць 1 (гл.). Таго ж утварэння экспрэсіўныя назоўнікі ту́пала ‘чалавек, які робіць выгляд удзелу ў справе, але нічога не робіць’ (Нас.) і ту́пало ‘той, хто моцна грукае нагамі пры хадзьбе’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перастрахава́цца, ‑страхуюся, ‑страхуешся, ‑страхуецца; зак.
1. Застрахавацца нанава.
2. перан. Праявіць празмерную асцярожнасць у якой‑н. справе, каб знізіць адказнасць за дапушчаныя памылкі, застрахаваць сябе ад няўдач, дрэнных вынікаў і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)