праду́маць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. што. Дакладна, старанна абдумаць. Аўгіня прадумала ўсе спосабы і расказала аб іх бабцы Насці. Колас.
2. Думаць некаторы час. Прадумаць усю ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валачо́бнік, ‑а, м.
Уст. Песеннік, які ходзіць у велікодныя дні па дварах з віншавальнымі песнямі. Настаў вялікдзень. Пайшоў Сцяпанка з іншымі хлапчукамі ў валачобнікі на ўсю ноч. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завіру́шлівы, ‑ая, ‑ае.
1. З завірухай, завірухамі. Завірушлівая зіма. □ Нічога не было чутно ў гэту завірушлівую ноч. Лупсякоў.
2. Які мае адносіны да завірухі, уласцівы ёй. Завірушлівы вецер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзя́цельнік, ‑у, м.
Тое, што і дзяцеліна. Скуратовіч, бывала, калі пацягне два разы касой у сябе за гумном, то на цэлую ноч накосіць дзяцельніку ўсёй сваёй жывёле. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засто́ены, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і застаялы. Добра бяжыць па прымятай дарозе застоены за ноч конь. Машара. [Веньямін] зайшоў у пакой. У нос дало кіслым, застоеным паветрам. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабы́ць, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бу́дзь; -бы́ты; зак. (разм.).
1. што і без дап. Пражыць нейкім чынам, перачакаць нейкі час, да якой-н. пары.
П. ноч у знаёмых.
2. Пабываць у розны час дзе-н. — пра ўсіх, многіх або пабываць у каго-н. у руках — пра ўсё, многае.
За апошні час тут перабыло многа людзей.
Колькі кніг перабыло ў яго руках.
|| незак. перабыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́сны, -ая, -ае.
1. Яркі, зіхатлівы.
Я. месяц.
2. Светлы, нічым не зацемнены.
Яснае неба.
Ясная ноч.
Сягоння ясна (прысл.).
3. перан. Нічым не засмучаны, спакойны.
Я. твар.
Я. позірк.
4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.
Ясныя абрысы гор.
Ясная дыкцыя.
Абстаноўка ясная.
Я. намер.
Усё было ясна (безас., у знач. вык.).
5. Лагічны, стройны, дакладны.
Я. розум.
Я. адказ.
|| наз. я́снасць, -і, ж.
Унесці я. у гэта пытанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
правартава́ць сов., в разн. знач. прокарау́лить, просторожи́ть, простере́чь;
п. усю́ ноч — прокарау́лить (просторожи́ть, простере́чь) всю ночь;
п. зло́дзея — прокарау́лить (просторожи́ть, простере́чь) во́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прагарэ́ць сов., в разн. знач. прогоре́ть;
кастру́ля ~рэ́ла — кастрю́ля прогоре́ла;
ліхта́р ~рэ́ў усю́ ноч — фона́рь прогоре́л всю ночь;
спра́ва ~рэ́ла — де́ло прогоре́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пабяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць, зрабіцца белым, бялейшым. На дварэ быў зазімак. За ноч сцягнула ваду, за рэчкай пабялела трава. Гурскі. На пагорках і паўднёвых схілах пабялела жыта, нахілілася долу важкімі кал[аса]мі. Асіпенка. // Разм. Пасівець. Валасы пабялелі. Скроні пабялелі. // Стаць, зрабіцца бледным; пабляднець. Парабак пабялеў, у яго пацямнела ў ваччу. Чорны. Нібы ўдараны знянацку, Міколка ўздрыгнуў, твар яго пабялеў. Краўчанка. // Пасвятлець. Ноч скончылася. Неба пабялела. Плыў дзень. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)