заліхва́цкі, ‑ая, ‑ае.
Удалы, хвацкі. У хлапцоў былі задраныя на патыліцу шапкі ды такі заліхвацкі выгляд, што стары не адважыўся ім нічога сказаць. Карпюк. // Задорны, вясёлы, бадзёры. Наперад выйшаў хлопец, расцягнуў гармонік на ўсё плячо, і бадзёрыя, заліхвацкія гукі ўстрывожылі ціхую вуліцу. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак., што.
1. Расчэпліваючы, аддзяліць што‑н. прычэпленае. Шаманскі спрытна адчапіў плугі, і трактар лёгка пабег наперад. Дуброўскі. Зняў [Алесь] ватоўку, скруціў яе і перавязаў аборкай, якую адчапіў ад ашыйніка сабакі. Ваданосаў.
2. Зняць што‑н. начэпленае. Адчапіць значок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускаці́цца, ускачуся, ускоцішся, ускоціцца; зак.
Коцячыся, апынуцца па чым‑н. Мяч ускаціўся на коўдру. // Узлезці, узабрацца, узысці куды‑н. [Барановіч:] — Я ж.. — ледзьве на сані ўскаціўся, так мне баліць цяпер гэтая нага, аж тузае. Чорны. На вышыню ўскацілася пяхота, Штыкі наперад дружна несучы. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́рвацца, -рвуся, -рвешся, -рвецца; -рвіся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адарвацца, аддзяліцца.
Вырваўся гузік у паліто.
2. Сілай вызваліцца, выйсці адкуль-н.
В. з палону.
Нарэшце мы вырваліся ў тэатр (перан.: знайшлі час).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці на паверхню адкуль-н. (пра што-н., што паказваецца, прарываецца адразу).
Полымя вырвалася з коміна.
Вырвалася прызнанне.
4. Аддзяліўшыся ад іншых, пераадольваючы перашкоды, выйсці куды-н.
Гоншчык вырваўся наперад.
|| незак. вырыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́значаны
1. определённый;
2. определённый;
3. определённый;
4. обозна́ченный;
5. вы́деленный;
6. определённый;
7. наме́ченный; (в сочетании с нареч. напе́рад) предопределённый, предначе́ртанный, предвосхищённый, предрешённый;
1-7 см. вы́значыць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
предуведомле́ние ср.
1. (действие) паведамле́нне, -ння ср. (напе́рад); папярэ́джанне, -ння ср.;
2. (предварительное извещение) папярэ́дняе паведамле́нне;
3. (предисловие) уст. прадмо́ва, -вы ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́тыркнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм.
1. Высунуцца, паказацца адкуль‑н. знутры. Вытыркнуцца з акопа. □ З-пад машыны вытыркнулася казала стрыжаная галава і гукнула: — Паветра! Лужанін.
2. Утварыць выступ; выдацца; выразна абазначыцца. Вочы ў старога сталі вялікія, круглыя, клінок барады вытыркнуўся наперад, рот раскрыўся. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́ялка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Машына для пасеву насення, а таксама для ўнясення ў глебу мінеральных угнаенняў. Гнездавая веялка. □ Больш паловы плошчы азімых было пасеяна трактарнай сеялкай. Шамякін. Сейбіт спрытна напоўніў сеялку насеннем, і вось ужо агрэгат рушыў наперад. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасыкну́цца 1 ’паімкнуцца што-н. зрабіць’ (бераст., Сцяшк. Сл.), пасыка́цца ’выклікацца на якую-н. справу’, ’кідацца’ (Нас.), пасыка́нне ’парыў’, насыка́ць ’выстаўляцца наперад’ (Нас. Доп.), ’соваць нос’, пасы́кнуцца ’вытыркнуцца’ (Грыг.). Балтызм. Параўн. літ. síekti ’імкнуцца’, pasíekti ’дасягнуць (дасягнуць) мэты’. Сюды ж укр. сікатися ’кідацца’, ’прыдзірацца’, ’спрабаваць зрабіць што-небудзь’.
◎ Пасыкну́цца 2 ’пахіснуцца’ (ТС). Да *сікну́ць, напрыклад, у выразе драг. спіна сыкнула ’прастрэл у спіне’ (Лучыц-Федарэц). Відаць, з seknęticnpacn. sekti ’сячы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пну́цца, пнуся, пнешся, пнецца; пнёмся, пняцеся; незак.
Тое, што і пяцца. [Чмаруцька:] — Адкуль толькі не павезлі хлеба, колькі месяцаў згружалі, пнуліся, і — на табе — пайшло дымам, пылам. Лынькоў. Абледзянелая ручаіна.. млява пнулася выкідаць на лёд крынічную сцюдзёнасць. Чорны. Кожны пнуўся наперад, і таму карэспандэнт расставіў нас сам. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)