вы́часаць 1, ‑чашу, ‑чашаш, ‑чаша; зак., што.
1. Выдаліць з валасоў, шэрсці што‑н. грэбенем, шчоткай.
2. Апрацаваць валакно часаннем. Вычасаць лён.
вы́часаць 2, ‑чашу, ‑чашаш, ‑чаша; зак., што.
Вырабіць што‑н. з дрэва сякерай, склюдам. Вычасаць дошку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Ле́нка, лёнко ’лянок’ (Федар. 6). Суфікс ‑ко з экспрэсіяй пахвальнасці пад уплывам рыфмы (параўн. у вагародзі ленко цьвіце харашэнько). Да лён (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Льляны́ ’ільняны’, льляні́шча ’поле, дзе рос лён’ (Мат. Гом.): ‑л‑ замест ‑н‑ у выніку распадабнення. Тое ж рус. смал., разан., уладз. льляной.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лні́ска, лні́ско, лны́ско ільнянішча’ (Выг., Сл. ПЗБ), лновыско ’скошаная трава на льняным полі з рэшткамі недабраякаснага льну’ (стол., Нар. лекс.). Да лён (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лыно́віско, льня́ніско ’поле пасля льну’ (шчуч., Сцяшк. Сл.) — з другасным ацвярдзеннем л‑ < lь‑ (гл. Карскі, 1, 316–317). Да лён (гл.). Параўн. лні́ско.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бялёсы, ‑ая, ‑ае.
Белаваты, цьмяна-белы. Сцяпанаў конь паспеў ужо навокал абгрызці ўсё бульбянішча, калі ў бялёсым тумане замаячыла чалавечая постаць. Карпюк. — Во, успомніў!.. — выгукнуў раптам дырэктар школы, Пятрэнка, малады, але ўжо таўставаты мужчына з бялёсымі, як лён, брывамі. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмо́клы, ‑ая, ‑ае.
1. Які зрабіўся мяккім ад вільгаці, адсырэў, намок.
2. Які загінуў ад лішку вільгаці (пра расліны). [Жанчына], сагнуўшыся ледзь не да самай зямлі, нешта перакопвала жалезняком — як пасля даведаліся, адмоклы лён. Сачанка.
3. Які сапсаваўся, расклеіўся ад вільгаці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляжа́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Нясвежы, даўні, заляжалы. Ляжалая мука. □ Ад зямлі ідуць густыя пахі ляснога рэдкатраўя, мокрага ад расы і сырасці ляжалага лісця. Пташнікаў.
2. Які доўга захоўваўся ў адпаведных умовах; вылежалы. Ляжалы лён. □ Пепінкі сапраўды былі цудоўныя, ляжалыя. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расквітне́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які расквітнеў, распусціўся. За вёскаю з азёрнай гладдзю Зліваўся расквітнелы лён. Смагаровіч.
2. перан. Які стаў прыгожым, здаровым, дасягнуўшы росквіту. // Ажыўлены, радасны. Дуня і ўчотчыца Галя, абедзве прыбраньгя, расквітнелыя, як у вялікае свята, дапамагалі накрываць сталы. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́нец 1, ‑нцу, м.
Горная парода, якая мае слаістую будову, можа расслойвацца. Гліністы сланец. Гаручыя сланцы.
•••
Бітумінозныя сланцы — мінеральныя пароды, насычаныя бітумінознымі рэчывамі.
сла́нец 2, ‑нцу, м.
1. Лён або каноплі, што сцелюць для апрацоўкі.
2. Тое, што і сланік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)