сур’ёзнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць і стан сур’ёзнага. У сур’ёзнасці тону [лесніка] .. пачулася нейкая грозьба. Колас. Тураўцу цяпер кінулася ў вочы недзіцячая сур’ёзнасць хлопца. Мележ. Кібрык паспрабаваў пазбегнуць сур’ёзнасці, якая раптам з’явілася ў застольнай гутарцы. Шыцік.

2. Сур’ёзныя, удумлівыя адносіны да чаго‑н. [Янукевіч:] — Мала яшчэ даём хлеба — гэта самае балючае пытанне, і мы цяпер з усёй сур’ёзнасцю займаемся ім. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сціск, ‑у, м.

1. Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. сціскаць — сціснуць.

2. Стан паводле знач. дзеясл. сціскацца — сціснуцца.

3. Цесната, адсутнасць свабоднага месца. Мы дзяліліся задумамі і чыталі пачатыя творы напярэдадні пераезду Чорнага ў доўгачаканую і, як на страшэнны жыллёвы сціск першай пасляваеннай восені, добрую кватэру. Лужанін. // Штурханіна ў натоўпе, таўкатня. Людзі душыліся ў сціску, уцякаючы. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таро́пкі, ‑ая, ‑ае.

Які спяшаецца (часцей пра чалавека). Разам з таропкім натоўпам пасажыраў праз шырокія вароты станцыі Леанід выйшаў у горад. Шахавец. // Уласцівы таму, хто спяшаецца, робіць што‑н. паспешна. [Алёшка] чуў .. частыя таропкія крокі [Рэні] на садовай сцежцы. Лынькоў. Рухі ў Тарасевіча былі таропкія, нібы яму было нялоўка, і гэты стан гаспадара пачаў перахавацца і Рыгору. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трыво́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; незак.

Прыходзіць у стан трывогі, моцнага душэўнага хвалявання, турбавацца, хвалявацца. Трывожыцца Аленка: «Ці здолееш ты, Сцёпачка, да канца работу давесці?» — думае яна. Колас. Набліжалася зіма, і Аляксей Фаміч трывожыўся, каб паспець скончыць палявыя работы. Дуброўскі. Відаць было, як трывожыўся бусел: ён тупаў па краёчку з падветранага боку і прыціскаў галінкі да сцяны. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хмяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Разм. Станавіцца п’яным, п’янець. Цяпер, калі Салавейчык перакульваў шклянку трэці раз, — гарэлка яго болей не брала, а Ігнась пачаў хмялець. Лупсякоў. Гэты поп умеў піць і хмялеў не адразу. Чарнышэвіч. // перан. Прыходзіць у стан узбуджанасці, захаплення ад чаго‑н. Хмялею ад водару спелага хлеба, Ад жоўтых рамонкаў, ад квецені вашай. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ску́бці ‘шчыпаць’, ‘ашчыпваць’, ‘тузаць’, ‘дзерці’, ‘вырываць, адрываць’, ‘грызці (траву)’ (ТСБМ, Касп., Шат., Сл. ПЗБ, ЛА, 1, Ян.), дыял. ску́бсці ‘тс’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 1; ашм., Стан.), скусць ‘тс’ (Нас., Бяльк.), скуба́ць ‘тс’ (Нас., Гарэц., Шат., Растарг.; ашм., Стан.; Мат. Гом., Сцяшк., ТС, Байк. і Некр., Ласт., Сл. ПЗБ). Укр. скубти́, рус. скубти́, ску́бсти, скуба́ть, польск. skuść, skubać, в.-луж. skobać, skubać, н.-луж. skubąś, чэш. skuhati, ст.-чэш. skústi, славац. škubať, серб.-харв. ску́псти, славен. skúbsti, балг. ску́бя, макед. скубе. Прасл. *skubti ‘скубці пер’е, птушку, воўну’. Роднаснае з літ. skùbti ‘спяшацца’, skubrùs ‘хутка’, гоц. af‑skiuban ‘адхіляць’, ст.-в.-ням. scioban ‘рухаць’, ст.-ісл. skúfa ‘рухаць, штурхаць’ і інш. Гл. Траўтман, 263; Покарны, 955; Скок, 3, 274; Фасмер, 3, 660; БЕР, 6, 806–807. Сной₁ (576) выводзіць ад і.-е. базы *skeu̯bh‑ ‘рабіць кароткія рухі’; гл. таксама Борысь, 556.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аб’ектава́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, незакончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аб’ектава́ны аб’ектава́ная аб’ектава́нае аб’ектава́ныя
Р. аб’ектава́нага аб’ектава́най
аб’ектава́нае
аб’ектава́нага аб’ектава́ных
Д. аб’ектава́наму аб’ектава́най аб’ектава́наму аб’ектава́ным
В. аб’ектава́ны
аб’ектава́нага
аб’ектава́ную аб’ектава́нае аб’ектава́ныя
Т. аб’ектава́ным аб’ектава́най
аб’ектава́наю
аб’ектава́ным аб’ектава́нымі
М. аб’ектава́ным аб’ектава́най аб’ектава́ным аб’ектава́ных

Кароткая форма: аб’ектава́на.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

аб’ектава́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аб’ектава́ны аб’ектава́ная аб’ектава́нае аб’ектава́ныя
Р. аб’ектава́нага аб’ектава́най
аб’ектава́нае
аб’ектава́нага аб’ектава́ных
Д. аб’ектава́наму аб’ектава́най аб’ектава́наму аб’ектава́ным
В. аб’ектава́ны
аб’ектава́нага
аб’ектава́ную аб’ектава́нае аб’ектава́ныя
Т. аб’ектава́ным аб’ектава́най
аб’ектава́наю
аб’ектава́ным аб’ектава́нымі
М. аб’ектава́ным аб’ектава́най аб’ектава́ным аб’ектава́ных

Кароткая форма: аб’ектава́на.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абагульня́ючы

дзеепрыметнік, незалежны стан, цяперашні час, незакончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абагульня́ючы абагульня́ючая абагульня́ючае абагульня́ючыя
Р. абагульня́ючага абагульня́ючай
абагульня́ючае
абагульня́ючага абагульня́ючых
Д. абагульня́ючаму абагульня́ючай абагульня́ючаму абагульня́ючым
В. абагульня́ючы
абагульня́ючага
абагульня́ючую абагульня́ючае абагульня́ючыя
Т. абагульня́ючым абагульня́ючай
абагульня́ючаю
абагульня́ючым абагульня́ючымі
М. абагульня́ючым абагульня́ючай абагульня́ючым абагульня́ючых

Крыніцы: krapivabr2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абве́ржаны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абве́ржаны абве́ржаная абве́ржанае абве́ржаныя
Р. абве́ржанага абве́ржанай
абве́ржанае
абве́ржанага абве́ржаных
Д. абве́ржанаму абве́ржанай абве́ржанаму абве́ржаным
В. абве́ржаны
абве́ржанага
абве́ржаную абве́ржанае абве́ржаныя
Т. абве́ржаным абве́ржанай
абве́ржанаю
абве́ржаным абве́ржанымі
М. абве́ржаным абве́ржанай абве́ржаным абве́ржаных

Кароткая форма: абве́ржана.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)