Verbum

анлайнавы слоўнік

кало́ць ¹, калю, колеш, коле; незак., каго-што.

1. Датыкаючыся чым‑н. вострым, выклікаць боль. Хвойнік рабіўся ўсё гусцейшым і гусцейшым. Іголкі балюча калолі рукі, твар. Шамякін. [Маці] засынала і пальцы калола іголкай. Бядуля. // Выклікаць востры, калючы боль. З мёрзлай зямлі ўзнімаўся пякучы пыл і калоў твар, як іголкамі. Чорны. // безас. Пра адчуванне вострага, пранізлівага болю, калацця. Ад невыразнага жалю падгіналіся ногі, тонкімі іголкамі калола пад сэрца, забівала дух. Мурашка. Далёка на захад распасцёрся акіян і так блішчаў на сонцы, што аж у вочы калола. Маўр.

2. Утыкаючы што‑н. вострае, рабіць дзірку, адтуліну ў чым‑н.; праколваць. Калоць паперу. Калоць шылам скуру.

3. Разм. Рабіць укол, уколы. — Дык жа баліць, як колюць, — жаласліва цягнуў Алік. Ваданосаў.

4. Разм. Бадаць, пароць (рагамі). Бедная тая дамова, дзе вала коле карова. Прыказка.

5. без дап. Ваюючы, б’ючыся, наносіць каму‑н. раны вострай зброяй. Усе стралялі з блізкай дыстанцыі. Крычалі, стралялі, падалі, стагналі, калолі штыхамі. Чорны.

6. Забіваць чым‑н. вострым (свіней). У адной з шчылін бервяна тырчала адмысловае шыла, якім Варташэвіч калоў свіней. Гурскі.

7. і без дап.; перан. Рабіць каму‑н. з’едлівыя, колкія заўвагі; папракаць каго‑н. [Жанчыны].. рабілі невялічкі перапынак, абедалі і з новымі сіламі калолі адна другую самымі адвостранымі словамі. Пянкрат. // Пра варожы, пільны позірк. [Таццяна] не бачыла .. [немцаў], але адчувала, што іх пільныя позіркі колюць яе спіну. Шамякін. Заўсёды былі мною нездаволены. Вечна калолі мяне, як цвікамі, злоснымі вачамі. Бядуля. // Выклікаць непрыемнае пачуццё, раздражняць. Другое, што [Любу] непрыемна калола — гэта сустрэча з новай свякрухай. Васілевіч.

•••

Калоць (у) вочы — а) чым папікаць, дакараць, сарамаціць. — Калоць мне вочы сынам я нікому не дазволю! — цвёрда папярэдзіў .. [Кірыла], чамусьці звяртаючыся да Тукалы. Шамякін; б) быць непрыемным каму‑н., раздражняць. Не так балеў Кустрэю гэты авёс, як калолі яму вочы і гладкія бакі і таўсматы карак Цімохавага бычка. Колас.

Праўда вочы коле гл. праўда.

кало́ць ², калю, колеш, коле; незак., што.

Рассякаць на часткі; расшчапляць, раздрабняць. Калоць дровы. Калоць лёд. Калоць цукар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́ра в разн. знач. ве́ра, -ры ж.;

ве́ра в себя́ ве́ра ў сябе́;

ве́ра в бо́га ве́ра ў бо́га;

не дава́ть ве́ры кому́-л., чему́-л. не дава́ць ве́ры каму́-не́будзь, чаму́-не́будзь, зняве́рвацца ў кім-не́будзь;

◊

служи́ть ве́рой и пра́вдой служы́ць ве́рай і пра́ўдай;

дать на ве́ру даць напаве́р.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заблужде́ние ср.

1. памы́лка, -кі ж.; (ложное мнение) памылко́вая ду́мка, памылко́вы по́гляд;

вводи́ть в заблужде́ние уво́дзіць у зман;

впасть в заблужде́ние памылі́цца;

быть, находи́ться в заблужде́нии относи́тельно чего́-л. памыля́цца адно́сна чаго́-не́будзь;

вы́вести кого́-л. из заблужде́ния растлума́чыць (паказа́ць) каму́-не́будзь яго́ памы́лку;

2. (порок) уст. аблу́да, -ды ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лень ж.

1. ляно́та, -ты ж.; гульта́йства, -ва ср.;

2. безл., в знач. сказ. / мне (ему́) лень мне (яму́) не хо́чацца; или же переводится личными формами от глаг. ленава́цца;

на́до бы пойти́, да лень трэ́ба б пайсці́, ды не хо́чацца (ды ляну́юся);

◊

все, кому́ не лень усе́, каму́ (то́лькі) хо́чацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́готь кіпцю́р, -ра́ м., капцю́р, -ра́ м., кі́пець, -пця м.;

◊

показа́ть ко́гти паказа́ць кіпцюры́ (капцюры́, кі́пці);

попа́сть в ко́гти (к кому-л.) тра́піць (у чые́-не́будзь) кіпцюры́ (капцюры́, кі́пці);

облома́ть ко́гти (кому-л.) аблама́ць кіпцюры́ (капцюры́, кі́пці) (каму-небудзь);

держа́ть в когтя́х (кого-л.) трыма́ць у кіпцюра́х (капцюра́х, кі́пцях) (каго-небудзь);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сла́ва

1. сла́ва, -вы ж.;

во сла́ву Ро́дины на (у) сла́ву Радзі́мы;

2. (плохой отзыв, дурная репутация) нясла́ва, -вы ж., га́ньба, -бы ж.;

◊

на сла́ву на сла́ву, як ма́е быць;

сла́ва бо́гу дзя́куй бо́гу;

петь сла́ву (кому, чему) пець сла́ву (каму, чаму);

то́лько (одна́) сла́ва, что то́лькі (адна́) сла́ва, што.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе́ці (род. дзяце́й) мн., в разн. знач. де́ти;

гэ́та яго́ дз. — э́то его́ де́ти;

кні́га для дзяце́й — кни́га для дете́й;

бацькі́ і дз. — отцы́ и де́ти;

◊ не дзяце́й хрысці́ць — (каму з кім) не дете́й крести́ть (кому с кем);

гу́шча дзяце́й не разганя́е — посл. ка́шу ма́слом не испо́ртишь;

бага́таму чорт дзяце́й калы́ша — посл. у бога́того чёрт дете́й кача́ет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абвясці́ць сов.

1. объяви́ть; провозгласи́ть; возвести́ть;

а. перапы́нак — объяви́ть переры́в;

а. вайну́ — объяви́ть войну́;

а. незале́жнасць краі́ны — провозгласи́ть (объяви́ть) незави́симость страны́;

2. (наперёд) предвозвести́ть;

3. (каму) оповести́ть (кого);

4. объяви́ть, огласи́ть; (приговор — ещё) произнести́;

а. пара́дак дня — объяви́ть (огласи́ть) пове́стку дня;

5. (признать кем-л.) объяви́ть; провозгласи́ть;

а. вар’я́там — объяви́ть сумасше́дшим;

а. імпера́тарам — провозгласи́ть императоро́м;

◊ а. адкры́тым — объяви́ть откры́тым

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

закры́ць сов.

1. в разн. знач. закры́ть; (занавес, штору и т.п. — ещё) задёрнуть;

з. дзіця́ ко́ўдрай — закры́ть ребёнка одея́лом;

з. засло́ну — закры́ть (задёрнуть) за́навес;

з. сход — закры́ть собра́ние;

з. сезо́н — закры́ть сезо́н;

хма́ры ~ры́лі ме́сяц — ту́чи закры́ли луну́;

з. прадпрые́мства — закры́ть предприя́тие;

2. с.-х. заде́лать;

○ з. раху́нак — закры́ть счёт;

◊ з. рот — (каму) закры́ть рот (кому)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плаці́ць несов., в разн. знач. плати́ть;

п. зо́латам — плати́ть зо́лотом;

п. за кватэ́ру — плати́ть за кварти́ру;

п. пада́ткі — плати́ть нало́ги;

п. паслу́гай за паслу́гу — плати́ть услу́гой за услу́гу;

п. каму́-не́будзь узае́мнасцю — плати́ть кому́-л. взаи́мностью;

◊ п. дані́ну — плати́ть дань;

п. той жа мане́тай — плати́ть той же моне́той;

п. дабро́м за дабро́ — плати́ть добро́м за добро́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)