флата́цыя, ‑і, ж.

Спец. Метад абагачэння карысных выкапняў, заснаваны на ўсплыванні здробненых частачак выкапня, у той час калі пустая парода асядае на дне абагачальнага прыстасавання.

[Англ. flotation — усплыванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эгацэнтры́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Чалавек, якому ўласцівы эгацэнтрызм; той, хто лічыць сябе цэнтрам сусвету. [Шохан:] — А ў .. [Мудрыка] шкурная праўда. Нават не эгаіст ён. Эгацэнтрыст... Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экскава́таршчык, ‑а, м.

Той, хто працуе на экскаватары. І ён, Грыша, пайшоў шляхам бацькі, пасля школы паступіў на курсы і стаў экскаватаршчыкам, кваліфікаваным будаўніком. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наста́ўнік, ‑а, м.

1. Той, хто выкладае ў школе. Настаўнік пачатковай школы. Настаўнік сярэдняй школы. Настаўнік хіміі. □ Вакол .. [Фралова] збіраюцца тыя, хто толькі ўчора развітаўся з роднаю школаю, з блізкімі сябрамі і любімымі настаўнікамі. Грахоўскі. // Наогул асоба, якая вучыць чаму‑н. Настаўнік музыкі. Хатні настаўнік.

2. Той, хто наогул з’яўляецца натхніцелем, хто кіруе, вучыць чаму‑н. Духоўны настаўнік. Вялікія настаўнікі пралетарыяту. □ Купала і Колас былі першыя паэтычныя настаўнікі Максіма Танка. Бярозкін.

3. Той, хто дапамагае каму‑н. асвоіць спецыяльнасць на прадпрыемстве, прывівае працоўныя навыкі. Настаўнік моладзі. □ Берагчы час, планаваць яго расход не толькі па гадзінах, а і секундах — найпершы абавязак настаўніка рабочага. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

туды́, прысл.

У той бок, у тое месца; проціл. сюды. Вунь там, каля тых дубоў, і Просцінка. Цімох накіраваўся туды. Колас. Бягун выхапіў з кішэні наган, стрэліў у каноплі і ў той жа момант рынуўся туды сам. Кулакоўскі. [Вера] пайшла туды, дзе грыміраваліся дзяўчаты. Асіпенка.

•••

(І) туды і сюды — а) у той і ў другі бок; б) па-рознаму; і так і гэтак.

Ні туды ні сюды — ні ў які бок; ні з месца.

То туды, то сюды — то ў адзін, то ў другі бок; узад і ўперад; у розныя бакі.

Туды і дарога каму-чаму гл. дарога.

Туды і назад — у абодва канцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ба́хус ’п’яніца; высокі, мажны мужчына’ (Нас.); Бахус ’Вакх’. Укр. бахусува́тийтой, што мае сляды п’янства’. Запазычанне з польск. Bachus ’Вакх’ (< лац. Bacchus < грэч. Βάκχος).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кны́пустой, каго прырода абдзяліла ростам’ (Нар. лекс.). Магчыма, запазычанне з ням. Knirps ’карапуз, малыш’. Калі гэта так, слова падвяргалася лацінізацыі ў бурсацкай мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Му́чаніктой, хто перанёс ці пераносіць якія-небудзь мукі’ (ТСБМ, Др.-Падб.), му́чальнік, му́чань ’тс’ (Гарэц., Яруш., Шат., Др.-Падб.). Да му́чыць < му́ка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыбасе́ць ’абнасіцца абуткам, зрабіцца босым’ (Бяльк.). Да незафіксаванага *басе́ць з той самай семантыкай, якое ад бо́сы (гл.). Параўн. рус. пск., цвяр. босе́ть ’тс’ (СРНГ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рагату́нтой, хто любіць смяяцца’ (ТСБМ, Нар. словатв.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне з суфіксам ‑ун ад рагата́ць (гл.); пра словаўтваральную мадэль гл. Сцяцко, Афікс. наз., 68.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)