паква́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Разм. Тое, што і паквапіцца. Ніводзін злодзей не паквапіў бы на Тодарава каня. Крапіва. [Рыгор:] — Кашы падсыпаць трэба, На кашу рыба паквапіць... Кандрусевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прашля́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак., каго-што.
Разм. Дапусціць памылку; упусціць, празяваць. Здорава ж прашляпіў Гарбачэнка, калі пашкадаваў Трухана, не зняў з работы пасля тэхнічнава суда. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мё́ртвы, -ая, -ае.
1. Той, які памёр; нежывы.
М. чалавек.
Хаваць мёртвага (наз.).
2. перан. Пазбаўлены жыццёвасці; апусцелы.
М. твар.
Мёртвая вуліца.
○
Мёртвая зона (спец.) — прастора вакол радыёстанцыі, у якой назіраецца паслабленне або адсутнасць прыёму радыёсігналаў.
Мёртвая прастора — прастора, якая не прастрэльваецца франтавым агнём.
Мёртвы пункт — стан звёнаў механізма, калі яны знаходзяцца ў імгненнай раўнавазе.
Мёртвы сезон — перыяд застою ў прамысловасці, гандлі.
Мёртвы штыль — поўная адсутнасць ветру.
Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне і служыць для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў.
◊
Ляжаць мёртвым грузам — быць без выкарыстання, зусім непатрэбным.
Мёртвая хватка — здольнасць упарта, неадступна дабівацца свайго.
Піць мёртвую (разм.) — піць запоем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.
1. што і бездап. Перабыць які-н. час у стане сну; пераначаваць, правесці ноч дзе-н.
П. у суседзяў.
Пераспім, а раніцай — у дарогу.
2. Праспаць больш, чым трэба (разм.).
3. каго. Праспаць даўжэй за каго-н.
П. усіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
частава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго (што) чым.
1. Даваць каму-н. есці, піць, выказваючы ўвагу, гасціннасць.
Ч. пірагамі.
Ч. малаком.
2. перан. Рабіць каму-н. што-н. прыемнае або непрыемнае (разм.).
Ч. новым апавяданнем.
Ч. кіем.
|| зак. пачастава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. частава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак. (разм.).
1. Ледзь-ледзь трымацца (пра каго-, што-н.).
Дзверы ледзь ліпяць.
2. Пра вельмі слабае праяўленне якіх-н. працэсаў, пра стан заняпаду чаго-н.
Агонь ледзь ліпіць.
◊
Ліпець на валаску (на павуцінцы) (разм.) — быць у вельмі ненадзейным, небяспечным становішчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праліпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Разм. Ліпець некаторы час. Першае, што мільганула ў галаве, як Сяргей ступіў па свой панадворак, было: «Хата як асела! Доўга не праліпіць». Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зюзю́каць ’весці лагодную размову’ (чавус., Нар. сл.), зю́каць ’тс’, ’гаварыць паціху’ (Нас., Юрч.). Рус. калуж. зюзю́кать ’гаварыць шапялявячы, картава’, пск. ’піць (віно)’, зюкать калуж., смал., зах.-бранск. зах. ’размаўляць’, кур., арханг. ’шаптацца’, пск. ’піць’, пск., цвяр. ’біць’. Верагодна, анаматапея. Фасмер, 2, 110: зюзюка. Параўн. зузліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
впригля́дку нареч., прост., шутл. упрыгля́дку;
пить ко́фе (чай и т. п.) впригля́дку піць ка́ву (чай і да таго́ падо́бнае) упрыгля́дку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гарчэ́ча, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і горыч. Нельга піць такую гарчэчу. □ — Пра мяне і Якаў так думаў, як думаеш ты, Платон, — раздумліва і з гарчэчай сказаў Андрэй. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)