Verbum

Лю́тня ’струнны шчыпковы музычны інструмент’ (ТСБМ), ст.-бел. лютня, лютина (XVI ст.), запазычана са ст.-польск. lutnia ’тс’, ’сузор’е’, якое з с.-в.-ням. lūte (суч. ням. Laute) < італ. liuto, ст.-франц. leüt < араб. al‑ʼūd ’тс’ (Слаўскі, 4, 389; Булыка, Лекс. запазыч., 166). Сюды ж ст.-бел. лютниста ’лютніст’ (XVII ст.), якое са ст.-польск. lutnista < с.-в.-ням. lūtenist (Булыка, там жа, 159), а таксама бел. лютневы (аб музыцы) і лютнёвы ’тс’ (ТСБМ, Др.-Падб.).

Ілюстра́тар. Ст.-бел. иллюстраторъ, олюстраторъ ’рэвізор’ (1710 г.) запазычана з лацінскага праз польскае пасрэдніцтва (Булыка, Лекс. запазыч., 23) ці непасрэдна (Булыка, Зала зыч.). Сучасная семантычная структура сфарміравалася, відаць, пад уплывам рускай мовы, для якой адпаведную ролю адыгралі нямецкая ці французская. Крыніца: лац. illustrator ’той, хто асвятляе’. Дзеяслоў ілюстрава́ць з лац. illustrare ’асвятляць, упрыгожваць’ праз польск. ilustrować. Тым жа шляхам ілюстра́цыя з лац. illustratio ’выява, жывое апісанне’. Гл. SWO, 297–298; Фасмер, 2, 127; Шанскі, 2, I, 51–52.

Амба́р ’месца, дзе захоўваюць збожжа’ (Інстр., Сцяшк., Бяльк., Тарнацкі, Studia), ст.-бел. амбаръ (пач. XVI ст.) (Булыка, Запазыч.) з татарскай, Корш, AfslPh, 8, 648, параўн. Саднік-Айцэтмюлер, 1, 19.

Велеры́б ’кіт’ (Нас.). Запазычанне з польск. wieloryb ’тс’ (да польск. слова гл. Брукнер, 616). У помніках бел. мовы велерибъ, велиорибъ, велорибъ вядома з XVII ст. (гл. Булыка, Запазыч., 59).

Ве́льбіць ’хваліць, праслаўляць’ (Нас.). Ст.-бел. велбити ’тс’ (засведчана ў помніках з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). З польск. wielbić ’тс’ (а гэта звязана з wielki, wiele; гл. Брукнер, 616).

Дыспано́ўка ’распараджэнне’ (Нас.). Кюнэ (Poln., 52) звязвае гэта слова з польск. dysponować, dysponowanie (< лац.). Параўн. яшчэ ст.-бел. диспоновати ’распараджацца, прычашчаць’ (з XVII ст., Булыка, Запазыч., 97) < лац. disponere.

Клейно́ды ’каштоўнасці; знакі ўлады’ (Др.-Падб.). Укр. клейноды ’тс’. Ст.-бел. клейнот ’каштоўнасць; герб’ (з 1495 г.) < польск. klejnot < с.-в.-ням. kleinôt (Булыка, Запазыч., 156; ЕСУМ, 2, 457).

Кракадзі́л ’буйны паўзун з тоўстай панцырнай скурай’ (ТСБМ). Ст.-бел. крокодилъ пры пасрэдніцтве польск. krokodyl або ням. Krokodil з лац. crocodilus (Булыка, Запазыч., 177). Параўн. Шанскі, 2, 8, 403.

Ле́кцыя ’вуснае выкладанне вучэбнага прадмета’, ’публічнае чытанне’ (Яруш., ТСБМ). Ст.-бел. лекция (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. lekcyja ’тс’ (Булыка, Запазыч., 188; Лекс. запазыч., 164). Гл. таксама лектар.

Ліхтава́ць ’чысціцца да бляску’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.), ст.-бел. лихтовати ’чысціць, выпрамляць’ (XVI ст.), запазычаны са ст.-польск. lichtować (Булыка, Запазыч., 191), якое з ням. lichten ’ачышчаць, праясняцца’.