пу́га, -і, ДМ пу́зе, мн. -і, пуг, ж.
Прымацаваны да палкі кавалак спецыяльна звітай вяровачкі або сырамяці, якім паганяюць жывёлу.
Раменная п.
◊
Як пугаю па вадзе (разм.) — без пэўнага выніку, без знаку.
|| памянш. пу́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
Слаўную пужку звіў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шмато́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.
1. Абрэзак, абрывак скуры, тканіны і пад.
Ш. матэрыі.
2. Жмут чаго-н.
Ш. поўсці.
3. Невялікі кавалак, камяк чаго-н.; нязначная колькасць чаго-н.
Ш. сала.
Сям-там тырчалі шматкі сухой травы.
|| прым. шмато́чны, -ая, -ае і шматко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пе́лец ’маленькі кавалак сала’ (лун., Шатал.), пе́лесць ’пласт (мяса, сала)’ (Нас.). Відазмененае пад уплывам польск. połeć усходне-славянскае полътъ ’кавалак’. Гл. полць; магчымы ўплыў папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́стругаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Стругаючы, надаць чаму‑н. пэўную форму. Выстругаць цацку. □ Хлопец меркаваў, дзе б знайсці кавалак сырой асіны, каб выстругаць «аўтамат». Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мажлі́васць, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і магчымасць. Яшчэ будучы хлапчуком, .. [Азаркевіч] пасвіў авечкі ў сваёй вёсцы.., каб зарабіць кавалак хлеба і мець мажлівасць зімою вучыцца. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напая́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што і чаго.
Паяннем прырабіць, прымацаваць што‑н. да чаго‑н. Напаяць кавалак металу. // Прыпайваючы, падоўжыць што‑н. Напаяць капец восі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угнаі́ць, угнаю, угноіш, угноіць; зак., што.
Унесці ў глебу ўгнаенне (у 2 знач.), зрабіць угноеным. І гэты кавалак [поля] пусты, але ж яго хоць угнаіць можна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утачы́ць 1, утачу, уточыш, уточыць; зак., што.
Сточваючы, звузіць шырыню (ляза).
утачы́ць 2, утачу, уточыш, уточыць; зак., што.
Шыючы, уставіць кавалак матэрыі. Утачыць клін у рукаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барві́сты, ‑ая, ‑ае.
З моцнай барвовай афарбоўкай. Я з ім падружыў на вячэрніх прывалах, Калі пры агні, у лясочку барвістым, Мне лыжку давалі і хлеба кавалак. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
глы́ба, ‑ы, ж.
Вялікі бясформенны кавалак, абломак цвёрдага цела. Гранітная глыба. Глыба лёду. □ Летні сад над Нявою, агні над Фантанкай, Медны коннік на глыбе, залочаны шпіль... Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)