дыхце́ць, ‑ціць; незак.
Абл. Павяваць, дыхаць. Кастусь Прыбыткоўскі ляжаў тварам угару, у сонца, адкуль, як з распаленай печы, дыхцела гарачая задуха. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наско́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Скаціць адкуль‑н. або куды‑н. у вялікай колькасці. Наскочваць камення з гары. Наскочваць кучу бярвення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыко́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Выкаціць адкуль‑н. або куды‑н. усё, многае. Павыкочваць бочкі на вуліцу. Павыкочваць бярвенне з двара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Зняць адкуль-н. усё, многае або ўсіх, многіх; здзець з сябе ўсё, многае; адазваць адкуль-н. усіх, многіх.
П. дзверы з завесаў.
П. шапкі.
П. дывізіі з фронту.
2. што. Адмяніць усё, многае, адмовіцца ад усяго, многага.
П. судзімасць.
П. прапановы.
3. што. Садраць, зняць з якой-н. паверхні ўсё, многае.
П. бінты з ран.
4. каго-што. Пазбавіць усіх, многіх магчымасці дзейнічаць, вызваліць ад чаго-н. усіх, многіх.
П. баксёраў са спаборніцтваў.
П. з работы.
5. што. Скапіраваць усё, многае.
П. копіі з дакументаў.
6. Тое, што і паздымаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́скубці, -бу, -беш, -бе; вы́скуб, -бла; -бі; -бены; зак., што.
Скубучы, выцягнуць адкуль-н. або зрабіць паглыбленне, выемку ў чым-н.
В. жменю воўны.
В. ў стозе нару.
|| незак. выскуба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выску́бваць, -аю, -аеш, -ае.
|| аднакр. вы́скубнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ача́г, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Прыстасаванне, дзе распальваюць і падтрымліваюць агонь.
Гарыць агонь у ачагу.
2. перан. Месца, адкуль што-н. распаўсюджваецца, цэнтр чаго-н. (кніжн.).
А. асветы.
А. землетрасення.
А. хваробы.
3. перан. Родны дом, сям’я.
Хатні а.
|| прым. ачаго́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павыця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго-што. Выцягнуць адкуль-н. усё, многае або ўсіх, многіх.
Гусі павыцягвалі шыі.
2. перан., каго. Дапамагчы выйсці з цяжкага становішча ўсім, многім (разм.).
П. людзей з бяды.
4. што. Выкрасці ўсё, многае (разм.).
П. грошы з кішэняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Накіроўваць позірк куды-н., на каго-, што-н., глядзець.
Задуменна п. удалеч.
2. Выглядваць з-за чаго-н., адкуль-н.
П. з-за вугла.
3. Час ад часу глядзець на каго-, што-н., куды-н.
Часта п. на гадзіннік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссадзі́ць, ссаджу́, сса́дзіш, сса́дзіць; сса́джаны; зак., каго (што).
1. Дапамагчы сысці ўніз, зняць адкуль-н.
С. дзіця з канапы.
2. Даць магчымасць або прымусіць выйсці (з цягніка, аўтобуса і пад.).
С. на станцыі дзяцей.
С. безбілетніка.
|| незак. сса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. сса́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́каціцца, ‑качуся, ‑кацішся, ‑каціцца; зак.
1. Коцячыся, выйсці, выпасці адкуль‑н. Мячык выкаціўся на дарогу. Яблык выкаціўся з кошыка. □ У старога паволі выкаціліся з вачэй дзве слязінкі. Чорны. // З’явіцца на небе (пра сонца, месяц, зоры). З-за лесу выкацілася сонца, іскрыстае, цёплае. Сачанка. // Выехаць адкуль‑н., куды‑н. З-за рогу борзда і крута выкаціўся з задзірлівым лапатаннем трактар. Шынклер. Брук скончыўся, і воз выкаціўся на дарогу мяккую, з пясочкам. Арочка.
2. Разм. Хутка выйсці, выбегчы адкуль‑н. Андрушка пабег да свайго сябрука Паўліка, свіснуў каля хаты. Паўлік выкаціўся мігам. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)