прамару́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.
Марудзячы з чым-н., прабыць у бяздзейнасці, спазніцца з выкананнем якой-н. справы.
П. з адпраўкай будаўнічых матэрыялаў.
|| незак. прамару́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прамару́джанне, -я, н.
Без усякіх прамаруджанняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экано́міць, -млю, -міш, -міць; незак.
1. што. Эканомна расходаваць.
Э. грошы.
2. на чым і без дап. Максімальна скарачаць выдаткі.
Э. на будматэрыялах.
Усё дарагое, даводзіцца э.
|| зак. зэкано́міць, -млю, -міш, -міць; -млены (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́вачны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да яўкі (у 1 знач.).
Явачныя дні.
2. Які мае адносіны да яўкі (у 2 знач.).
Явачная кватэра.
◊
Явачным парадкам — без папярэдняй згоды, дазволу.
Усяліцца ў дом явачным парадкам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
марнава́цца, -ну́юся, -ну́ешся, -ну́ецца; -ну́йся; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Траціцца без карысці, прападаць.
Марнуюцца сілы.
2. Тое, што і мардавацца (у 2 знач.).
М. ў турме.
|| зак. змарнава́цца, -ну́юся, -ну́ешся, -ну́ецца; -ну́йся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
струме́ніць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніць; незак., што і без дап.
Цячы струменем, струменямі; пашыраць, вылучаць (пах, святло і пад.).
Ручаёк струменіць з-пад арэхавага куста. 3 лесу струменіць пах смалы (перан.: вылучае пах).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сцвярджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. сцвердзіць.
2. што, з дадан. і без дап. Настойліва даводзіць, упэўніваючы ў чым-н.
Старажылы сцвярджаюць, што за вёскай было возера.
Усе сцвярджаюць гэту ісціну.
|| наз. сцвярджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збан, жбан / без ручкі: гладыш; гарлач (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Ра́цыя ’падстава, сэнс, аснова, слушнасць’ (ТСБМ, Нас., ТС), ’прычына, прэтэнзія’ (Нас., Шат.), ра́ца ў выразе без дай рацы ’без прычыны, адвольна’ (Шат.), ст.-бел. рация ’аргумент, довад’ (Ст.-бел. лексікон). Праз польск. racja ’тс’, што з лац. ratiō ’разлічаная пазіцыя; доказ, довад, меркаванне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 192).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рукапа́шны ’які ажыццяўляецца без зброі або халоднай зброяй (пра бой, сутычку)’, рукапа́шная ’бой, сутычка без прымянення зброі або з халоднай зброяй’ (ТСБМ), рукапа́шны ’ручной работы, самаробны’, руко́паш ’уручную’ (ТС). Ц.-слав. і стараж.-рус. рукопашь. Ад *rǫka (гл. рука) і *paxati (гл. пахаць) (Фасмер, 3, 220, 515).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзіно́чка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑чцы, Т ‑ай (‑аю); Р мн. ‑чак; ж.
1. Той, хто адзін, без сям’і, не ў пары. Усе настаўніцы і настаўнікі-адзіночкі харчаваліся ў сталовай. Дубоўка. // Той, хто робіць што‑н., займаецца чым‑н. адзін, без удзелу, без дапамогі іншых. Герой-адзіночка. Саматужнік-адзіночка.
2. Тое, што разлічана на аднаго чалавека. Лодка-адзіночка. Пасадзіць у адзіночку.
•••
Маці-адзіночка гл. маці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)