прыні́зіцца, ‑ніжуся, ‑нізішся, ‑нізіцца; зак.
1. Зрабіцца меншым, ніжэйшым. Двор Сузонаў быў усё гэткім жа, як тры гады таму назад, але хата яшчэ больш прынізілася да зямлі. Галавач.
2. Унізіць сябе перад кім‑н. Гэты чалавек ніколі не прынізіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халу́па, ‑ы, ж.
Невялікая, несамавітая, бедная хата. Праз некаторы час замест старой Барысевічавай халупы.. [Тодар] паставіў новую хату, перасыпаў хлявы, гумно і пабудаваў свіран. Чарнышэвіч. [Стары:] — У людзей хаты як хаты, а ў яго [Атрохі] халупа: адну сцяну туды павяло, другую — туды. Ракітны.
[Польск. chałupa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыко́ўны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і шыкарны. Засталася ў.. [Матруны] шыкоўная новая хата, багаты сад,.. сядзіба аж на пяцьдзесят сотак. Марціновіч. Бліскучы і шыкоўны хлопец гэты. Ды што з таго? — Лайдак адпеты. Корбан. А тут такая шыкоўная студня на адну сям’ю! Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асе́ліна ’сядзіба, двор, хата’ (Бяльк.). Назоўнік з суфіксам ‑іна, які ўжываецца для ўтварэння назваў месц ад назоўнікавых ці прыметнікавых асноў: яміна, цаліна або слоў са значэннем выніку дзеяння: выбоіна. У першым выпадку трэба дапусціць незафіксаванае прамежкавае *аселя (укр. оселя), ад якога аселіна; у другім — магчыма назоўнік разглядаць як аддзеяслоўны, ад дзеяслова асяліць, асяліцца. Гл. сяло.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́занка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Хата, пабудаваная з гліны або з абмазаных глінай цэглы, дрэва. Цягнік спыніўся на маленькай станцыі і скора рушыў далей, пакінуўшы Алаізу і яшчэ некалькі пасажыраў ля белых мазанак з садочкамі, з гародчыкамі кветак. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш. да хаціна; невялікая несамавітая хаціна, хата. Старая Дар’я пакінула маладому Ігнату ў спадчыну дзве дзесяціны нікудышнай зямлі ды хацінку ў два акенцы. Шашкоў. Урэзалася ў маю памяць малюсенькая, нібы труна, хацінка Ніканорыхі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вера́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Адкрытая або зашклёная тэраса ўздоўж сцяны дома. Для сталоўкі была пастаўлена спецыяльная хата, накрытая чарапіцаю, з двума прыгожымі ганкамі і прасторнымі верандамі. Колас. З хола я прайшоў на адкрытую веранду, каб паглядзець на горад і на акіян. В. Вольскі.
[Англ. vernda.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяско́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да вёскі, уласцівы вёсцы. Вясковая хата. Вясковае жыццё.
2. Які жыве, працуе, дзейнічае ў вёсцы, у сельскай мясцовасці. Вясковы хлопец. Вясковы настаўнік. Вясковы карэспандэнт. □ Сярод вясковага люду аўтарытэт Самабыля, як краўца і слаўнага чалавека, стаіць надзвычайна высока. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згні́сці і згніць, згнію, згніеш, згніе; згніём, згніяце.
1. Стаць гнілым, распасціся ў працэсе гніення. Сена згніло пад дажджом. □ Хата зусім згніла і асела. Чорны. // перан. Заняпасці, аджыць. Свет стары да астатку згніў. Дудар.
2. перан. Загінуць ад цяжкіх умоў жыцця. Згніць у турме.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’е́здзіцца, ‑дзіцца; зак.
1. Прыйсці ў непрыгоднасць ад доўгай язды. Сані з’ездзіліся. □ Вагон — хата Міколкава. Стары парахнявы вагон, з пашчапанымі коламі, са збітымі буферамі. З’ездзіўся вагон, пастарэў. Лынькоў.
2. Зак. да ездзіцца.
•••
Была кабылка, ды з’ездзілася гл. кабылка.
Быў конь (конік), ды з’ездзіўся гл. конь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)