Слі́зень ‘слізняк, смоўж’ (Ян., ТС), слі́зянь ‘вераценца’ (віл., Сл. ПЗБ), параўн. укр. сли́зень ‘тс’. Да слізкі (гл.) па тыпу слівень, слімень (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіга́ла ‘вялікая вязка рыбы’ (Сцяшк. Сл.). Магчыма, да сігаць (гл.) па тыпу нізала < нізаць, што, відаць, перадае перыядычнасць рухаў, параўн. сцябаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набамбе́рыць ’насыпаць’ (любан., Жыв. сл., 150), набам‑ вірыцца ’наесціся’ (Сцяшк. Сл.). Утварэнні тыпу набабахаць, набабаніць ’наліць празмерна, накласці’ і г. д. узыходзяць да адпаведных дзеясловаў з рэдуплікацыяй (гл. баба́хаць); назальны элемент, як і незвычайны вакалізм, у прыведзеных словах можа тлумачыцца экспрэсіўным характарам слоў або як вынік уплыву літоўскіх слоў тыпу bambėti ’бурчаць’, Ьат‑ binti ’купіць, біць’, bambt ’бух’ і г. д. Параўн. абамбёрыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Арбо́н ’аўтобус’ (Сцяшк.). Літ. arbonas ’тс’ (Baltistica, 9, 221). Паходзіць ад назвы швейцарскага горада Арбон, дзе вырабляліся машыны гэтага тыпу (MKL, 1, 133).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Надбольшы ’найбольшы’ (ТС). Замена най- на над‑ пад уплывам кампаратыўнай функцыі прыназоўніка, які ўжываецца ў спалучэннях тыпу: нема над ліпка смашнейшой рыбы (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Басю́ры ’гулянка жней за кошт гаспадара’ (Хрэст. дыял., 333). Няяснае слова. Магчыма, ёсць сувязь з словамі тыпу рус. дыял. бу́са́ть ’піць, напівацца’, бусо́й ’п’яны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́цаць ’доўга перажоўваць што-небудзь’ (Сл. паўн.-зах.), ’пэцкаць, камячыць’ (Нар. сл.). Гукапераймальнае тыпу чвякаць, чмякаць. Параўн. коўчаць (гл.) ’мяць, жаваць’, коўць (гл.) ’глыток’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Майстроўня ’майстэрня, атэлье’ (Гарэц., Др.-Падб.), укр. канеўск. майстровня ’тс’. Утворана ад дзеяслова майстраваць і суф. ‑оўня (< ‑ov‑ьnʼa), відаць, па тыпу польск. pracownia.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напры́шнік ’частка вуздэчкі’ (Маслен.). Утворана ад прысы ’пыса ў жывёл’ па тыпу наму́снік (ад му́са), нахрапнік (ад храпа) і пад. (Непакупны, Связи, 46–47).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́спун ’свавольнік, гарэза’ (ТС). Літаратурная форма был& б *нёспын (дыялектны пераход ы > у тыпу пул ’пыл’ і п&д.), ад спыніцца датрымацца, супакоіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)