табуні́цца, ‑ніцца; незак.
Збірацца, збівацца ў табун, статак. Ласі табуняцца на ўзлессі. // перан. Разм. Трымацца разам. Хлапчукі табуніліся каля завадатара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хітрэ́ц, ‑раца, м.
Хітры чалавек; хітрун. [Колька:] — Калі ж ты іх [алоўкі] купіў? От хітрэц, разам хадзілі і я не бачыў. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кні́га, -і, ДМ кнізе, мн. -і, кніг, ж.
1. Друкаванае (даўней таксама рукапіснае) выданне ў выглядзе пераплеценых разам аркушаў з якім-н. тэкстам і ілюстрацыямі.
К. вершаў.
К. апавяданняў.
2. Сшытыя разам чыстыя або разлінееныя лісты паперы для якіх-н. запісаў.
К. запісаў актаў грамадзянскага стану.
К. водгукаў.
3. Адна з некалькіх вялікіх частак літаратурнага твора.
Раман у трох кнігах.
|| памянш.-ласк. кні́жачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.), кні́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 1 і 2 знач.) і кні́жыца, -ы, мн. -ы, -жыц, ж. (да 1 і 2 знач.; разм.).
|| прым. кні́жны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
К. кіёск.
Кніжная выстава.
Кніжная вокладка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зрэ́шты
1. у знач. злуч. далучальнага. Злучае сказ (ці яго частку), абмяжоўваючы сэнс папярэдняга, у знач.: аднак, хоць і.
Раман цікавы, з. не ва ўсіх месцах.
2. у знач. пабочн. сл. Паказвае на раптоўную перамену гаворкі, на нерашучасць пры выказванні.
Ён там вельмі хваляваўся, як, з., і ўсе мы разам з ім.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грама́тыка, -і, ДМ -тыцы, мн. -і, -тык, ж.
1. Лад¹ (у 5 знач.) мовы (словаўтварэнне, марфалогія і сінтаксіс), які разам з фанетыкай і лексікай утварае яе цэласную сістэму.
2. Навука аб гэтым ладзе.
Тэорыя граматыкі.
3. Кніга, якая апісвае гэты лад.
Акадэмічная г.
Вучэбная г.
|| прым. граматы́чны, -ая, -ае.
Граматычная катэгорыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
супрацо́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які працуе разам з кім-н.
Супрацоўнікі аддзела.
2. Назва работнікаў некаторых спецыяльнасцей, а таксама ўвогуле служачых.
С. музея.
С. часопіса.
Літаратурны с.
○
Навуковы супрацоўнік — пасада супрацоўніка навукова-даследчай установы; асоба, якая займае гэтую пасаду.
|| ж. супрацо́ўніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. супрацо́ўніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́музам, прысл.
Разм. Усе разам, усе адразу; агулам. На параход грузіліся гамузам, быццам людзі баяліся, што той не забярэ ўсіх. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малпі́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, як у малпы. Разам з Захарам Зубцом яны тузаліся з невялікім дзёрзкім казачком з малпінымі губамі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фіна-уго́рскі, ‑ая, ‑ае.
У выразе: фіна-угорскія мовы — група роднасных моў, якія разам з самадыйскімі мовамі складаюць уральскую сям’ю моў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Наагу́л ’увогуле, наогул’ (Гарэц., Яруш., Касп., Бяльк.), наогул (ТСБМ), укр. навгу́л ’агульна, усе разам’, польск. na ogół ’увогуле, агульна, без дэталізацыі’. Ад агу́л ’усе разам, гурт’ (гл. агульны); адносна літаратурнай формы можна выказаць меркаванне аб запазычанні з польск. (націск, адсутнасць пратэзы перад о́).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)