пафліртава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак.
Разм. Фліртаваць некаторы час. Бот .. [Ніна] можа пафліртаваць са Швыдрыкам, і Андрэй нават жартам нічога не скажа. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
За́ніц ’дарма’, ’многа’ (Шат.). Рус. (у Літве) за́ниц ’тс’ (< бел. ці польск.). З за ніц ’за нішто’; ніц < польск. nic ’нішто, нічога’. Націск на першым складзе можа ўказваць на польск. паходжанне слова ў цэлым.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бы́ццам.
1. злуч. Ужыв. ў параўнаннях са знач. як, нібы, усё роўна як.
Ляжыць, б. нежывая.
2. злуч. Злучае даданыя дапаўняльныя сказы, калі сказанае не адпавядае сапраўднасці, і даданыя дзейнікавыя сказы са знач. няўпэўненасці.
Прыкідваецца, б. нічога не чуў.
На вуліцы нешта звінела, б. ігралі на званочках.
3. часц. Паказвае на няўпэўненасць, дапушчальнасць выказвання.
Твар б. знаёмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абдзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены; зак., каго-што.
1. Нічога не даць ці даць менш, чым іншым, дзелячы ці размяркоўваючы што-н.
Усіх надзяліў, а сябе абдзяліў.
Прырода абдзяліла яго ростам.
2. Надзяліць усіх (многіх) чым-н., даючы кожнаму яго долю.
А. дзяцей цукеркамі.
|| незак. абдзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і абдзе́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абдзе́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няма́, безас., у знач. вык., каго-чаго.
1. Не быць у наяўнасці, адсутнічаць.
Н. грошай.
Яго н. дома.
2. У знач. няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні. —
Ці дома бацька? — Няма.
◊
Няма роду без выроду — нічога не бывае без непрыемнага выключэння.
Няма чаго (і) гаварыць (разм.) — выраз упэўненай згоды: безумоўна, пэўна.
Чалавек ён працавіты, няма чаго гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паку́ль.
1. прысл. На працягу некаторага часу.
Пастой п. тут.
П. нічога не вядома.
2. злуч. На працягу таго часу як.
П. дзяўчына вучыцца, трэба ёй дапамагаць.
3. злуч. Да той пары як.
Не пайду, п. не скончу работы.
◊
Пакуль што (разм.) — пакуль (у 1 знач.), незалежна ад таго, што можа здарыцца потым.
Пакуль што мы тут усім задаволены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́сца, -ы, ж. (разм.).
1. Ліхаманка, малярыя.
2. перан. Ужыв. з адмоўным адценнем пры абазначэнні чаго-н. няпэўнага, невядомага і пад.
Якой трасцы яму трэба?
3. Ужыв. як лаянкавае слова.
Нічога ты там не знойдзеш.
Т.!
◊
Адна трасца (разм., незадав.) — усё роўна, без розніцы.
Трасца ў бок каму (разм., груб.) — пра пажаданне каму-н. чаго-н. дрэннага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Капо́ра 1 ’ланцуг для прывязвання лодкі’ (петрык. Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, у выніку распадабнення з какора (гл.) ’крывы камель, корань дрэва’, семантыка якой развівалася наступным чынам: ’крывы камель (дуба), які выкарыстоўваўся ў якасці шпангоўта лодкі’ > верхняя частка шпангоўта, за якую прывязвалі лодку’ > ’ланцуг’.
◎ Капо́ра 2, напора ’а нічога, дармо’, ’няхай сабе, ліха з ім’ (пін., Нар. лекс., Жыв. сл.). Відавочна, з’яўляецца працягам укр. капар. якое з іўрыцк. kappärä ў пераносным значэнні ’варты жалю’, ’мізэрны’, ’нічога не варты’, якое з дзеяслова карат ’пакрываць’ кірзгг ’выбачыць, пакрыць віну’ (ЕСУМ, 2, 369).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тынь-трава́ — паводле Насовіча (літаральна) ‘трава, якая расце пад тынам’, спалучэнне зажываецца побач з трынь-трава ў значэнні ‘рэч, нічога не вартая, дробязь, пусцяковіна’ (Нас.); паводле Некрашэвіча і Байкова, тынъ‑трава — адпаведнік рус. трын-трава (Некр. і Байк.), параўн. трын-трава́, трынь-трава, гл. Па-за межамі Беларусі спалучэнне не ўжываецца (гл. СРНГ). Паводле Карскага (2–3, 88), уяўляе спалучэнне назоўніка з назоўнікам, першы назоўнік па паходжанні ідэнтычны тынь 4, гл. папярэдняе слова. Несумненна, што ‘трысцё’ як трава не даецца на корм жывёле, і таму спалучэнне атрымала другаснае значэнне ‘рэч нічога не вартая’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апро́ч, прыназ. з Р.
Тое, што і апрача. Нічога не скажаш, апроч: век жыві і век вучыся. Грамовіч. Ганначка вельмі пільна паглядзела ў той бок і нічога, апроч светлай плямкі ў сіне-зялёнай смузе лесу, не ўбачыўшы, сказала: — У іх ёсць хлопчык Ігар. Брыль. Апроч усяго, Аўгіння ўмела накіраваць справу так, што верх заставаўся за ёю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)