нічо́га

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
нічо́га - -

Крыніцы: krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

нічо́га¹, займ. адмоўны.

Тое, што і нішто¹ (у 1 знач.).

Яго н. не цікавіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нічо́га².

1. прысл. Тое, што і нішто² (у 1 знач.).

Адчуваю сябе н.

2. безас., у знач. вык. Хоць бы што, не шкодзіць.

Многія стаміліся, а ён — н. 3. у знач. пабочн. сл. Неістотна, не мае значэння; абыдзецца. Н., кніга абавязкова знойдзецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нічо́га

1. мест. в род. п. ничего́; см. нішто́ I 1;

2. нареч., в знач. сказ. ничего́;

жыве́цца мне н. — живётся мне ничего́;

усе́ даўно́ стамі́ліся, а яму н. — все давно́ уста́ли, а ему́ ничего́;

а касцю́м — н. — а костю́м — ничего́ (неплохо́й);

◊ н. не папі́шаш — ничего́ не попи́шешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нічо́га ​1,

гл. нішто ​1 (у 1 знач.).

нічо́га ​2,

1. прысл. Тое, што і нішто ​2 (у 1 знач.). Жывецца мне нічога.

2. безас. у знач. вык. Хоць бы што, не шкодзіць. Усе даўно стаміліся, а яму нічога.

3. у знач. пабочн. Неістотна, не мае значэння; абыдзецца. — [Васіль:] — Калі пачаць усё расказваць, дык і жыцця не хопіць, .. я і так вас затрымаў, адарваў ад кампаніі. — Нічога, нічога, — адказвае жанчына, — расказвайце. Арабей. — Нічога, знойдзем, — прамовіў дзядзька і павёў хлопца назад у лес. — Шапка — не іголка, знойдзем... С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нічо́га​I займ гл нішто I

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

нічо́га​II прысл безас у знач вык (неістотна) macht [schádet] nichts;

праба́чце, я вас патурбава́ў! – Нічога! Verzéihung, ich hábe Sie gestört! – (Das) macht nichts;

ён жыве нічо́га сабе́ er lebt éinigermaßen gut

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Нічо́га ’нічога; нядрэнна; абы-як’ (Нас., Сл. ПЗБ, Касп.), ’нічога, нішто сабе’ (Ян.), нычо́го ’дрэнна, нічога’ (Клім.), нічаго́ ’нічога, так сабе’ (Бяльк.), нічо́го ’нічога’ (Сцяшк.), укр. нічо́го ’нічога’, рус. ничего́ ’нічога; зусім; так сабе’, польск. рэдка niczego ’нічога; зусім’, чэш. ničeho ’нічога’, славац. ničoho ’тс’, в.-луж. ničeho, ničoho ’тс’, серб.-харв. nȉčego ’тс’. Пераважна паўн.-слав. утварэнне з *ni (адмоўе) і *čego (пытальны займеннік), гл. што. Экспрэсіўныя дэрываты: нічо́гачка, нічо́гачкі (Яўс., Нас.), нічагу́сі (⁺ні‑чаго‑сі, гл. сёй), нічогу́сенькі (ТС), нічагу́сенька, нічагусенькі, нічоге́нькі (Нас., Касп., Ян.), нічагу́ські (Сл. ПЗБ), нічагуткі (⁺ні‑чаго‑т‑кі, Бяльк.), нычогутько (⁺ні‑чого‑ти‑ко, гл. той, Клім.), нічаге́нечкі (Мат. Маг.). Развіццё семантыкі ад нейтральнага ’нічога’ да рознай градацыі адмоўных значэнняў на падставе спалучэнняў нічога дрэннага, нічога асаблівага ’так сабе, нядрэнна’, да нічога добрага ’абы-як, дрэнна’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нішто́

займеннік, адмоўны, безасабовы

адз.
-
Н. нішто́
Р. нічо́га
Д. нічо́му
В. нішто́
Т. нічы́м
М. нічы́м

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тпру, выкл.

Выкрык, якім спыняюць каня.

◊

Ні тпру, ні но (разм.) — нічога не робіць, нічога не распачынае, ніяк не выяўляе сябе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)