◎ Каркадзе́д, каркадзедак ’падлетак, што не расце, ліліпут’ (Янк. III), да карнадзед. Параўн. карналы (гл.) ’кароткі’, карноткі (гл.) ’тс’. Каркадзед < карнидзед пад уплывам карк (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
павадо́к, ‑дка, м.
1. Памянш. да повад; кароткі повад. Весці каня на павадку.
2. Рэмень або ланцужок, на якім водзяць сабак. Чырвонаармеец узяў сабаку на павадок і паказаў след .. чалавека. Колас. Пані Курпёва трымала на павадку маленькага сабачку і часта перабівала маю работу недарэчнымі пытаннямі, парадамі. Карпюк.
3. Кароткая жылка з кручком, якая прывязваецца да канца рабочай часткі лескі або снасці. Доўгі павадок. Кароткі павадок.
•••
Ісці на павадку гл. ісці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адды́шка, ‑і, ДМ ‑шцы, ж.
Разм. Кароткі перапынак для адпачынку. А я бягу без аддышкі, з галля абтрасаючы зоркі, з ялін залацістыя шышкі Кідае пад ногі вавёрка... Матэвушаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кале́т, ‑а, М ‑леце, м.
1. Кароткі вайсковы мундзір з белага сукна ў дарэвалюцыйнай рускай арміі і ў некаторых заходнееўрапейскіх арміях.
2. Род шырокага адкладпога каўняра ў сярэдневяковай вопратцы.
[Фр. collet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́цы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і куртаты. Нос [у зімародка] доўгі, прамы і востры, а хвост кароткі, як кажуць, куцы. В. Вольскі. Быў сабака, як на смех, Куцы і аблезлы. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хвілі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
1. Мера часу, роўная 1/60 гадзіны ці 60 секундам.
Чакаем дваццаць хвілін.
2. Кароткі прамежак часу, імгненне.
Зайдзі на хвіліну, ёсць справа.
Хвілінай веку не надточыш (прыказка).
|| памянш.-ласк. хвілі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
|| прым. хвілі́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ху́ткі, -ая, -ае.
1. Які адбываецца з вялікай хуткасцю.
Хуткая хада.
Хутка (прысл.) бегаць.
2. Быстры ў сваіх рухах, дзеяннях, рашэннях і пад.; паспешлівы.
Хуткія крокі.
Х. погляд.
3. Які адбываецца ў кароткі адрэзак часу, а таксама які павінен адбыцца праз невялікі адрэзак часу.
Хуткая перамога.
Да хуткай сустрэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мі́гі, на мігі, на мігах ’размаўляць пры дапамозе жэстаў, знакаў’ (ТСБМ), польск. (rozmawiać) na migi ’тс’. Да міг (гл.), ’мірганне’ > ’кароткі ў часе, хуткі рух’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прагра́ма ’план дзейнасці, работ’, ’парадак правядзення’, ’кароткі змест (курса, канцэрта)’ (ТСБМ). Праз рус. програ́мма ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 97) з франц. programme < грэч. πρόγραμμα ’аб’ява, загад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэфера́т ’кароткі выклад якога-небудзь пытання, зместу кнігі’ (ТСБМ). З рус. реферат ’тс’. Ст.-бел. реферацыя ’даклад, справаздача’ < с.-лац. referatio (Булыка, Лекс. запазыч., 33).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)