з (перед некоторыми сочетаниями согласных — са) предлог

1. с род. в разн. знач. с, со;

саско́чыць з во́за — соскочи́ть с теле́ги;

прыбра́ць са стала́ — убра́ть со стола́;

збыць з рук — сбыть с рук;

збіць з то́лку — сбить с то́лку;

ве́цер з усхо́ду — ве́тер с восто́ка;

ісці́ з таго́ бо́куидти́ с той стороны́;

прые́хаў з Каўка́за — прие́хал с Кавка́за;

разышлі́ся са схо́ду — разошли́сь с собра́ния;

пісьмо́ з радзі́мы — письмо́ с ро́дины;

бу́льба са свайго́ агаро́да — карто́шка со своего́ огоро́да;

з або́двух бако́ў быў лес — с обе́их сторо́н был лес;

з вышыні́ ўсё было́ віда́ць — с высоты́ всё бы́ло ви́дно;

нагляда́ць з карабля́ — наблюда́ть с корабля́;

гавары́ць з трыбу́ны — говори́ть с трибу́ны;

пача́ць з чаго́е́будзь — нача́ть с чего́-л.;

напа́сці на во́рага з ты́лу — напа́сть на врага́ с ты́ла;

з галавы́ да пят — с головы́ до пят;

з яго́ ўзялі́ ты́сячу рублёў за рабо́ту — с него́ взя́ли ты́сячу рубле́й за рабо́ту;

па тры́ццаць цэ́нтнераў з гекта́ра — по три́дцать це́нтнеров с гекта́ра;

браць з каго́е́будзь пры́клад — брать с кого́-л. приме́р;

ко́пія з пісьма́ — ко́пия с письма́;

перакла́д з по́льскай мо́вы — перево́д с по́льского языка́;

ва́жны з вы́гляду — ва́жный с ви́ду;

з твайго́ дазво́лу — с твоего́ позволе́ния;

спява́ць з ра́дасці — петь с ра́дости;

піса́ць з вялі́кай лі́тары — писа́ть с большо́й бу́квы;

узя́ць з бо́ю — взять с бо́я;

нарыхтава́ць з во́сені — загото́вить с о́сени;

сябрава́ць з малы́х год — дружи́ть с ма́лых лет;

з дня на дзень — со дня на день;

з міну́ты на міну́ту — с мину́ты на мину́ту;

з мяне́ даво́лі — с меня́ дово́льно;

2. с род. в разн. знач. из, изо;

ісці́ з ле́суидти́ из лесу;

вы́йсці з вады́ — вы́йти из воды́;

лес відзён з акна́ — лес ви́ден из окна́;

страля́ць з кулямёта — стреля́ть из пулемёта;

уцёк з пало́ну — убежа́л из пле́на;

выхо́дзіць з ужыва́ння — выходи́ть из употребле́ния;

даве́дацца з газе́т — узна́ть из газе́т;

раздзе́лы з рама́на — гла́вы из рома́на;

пісьмо́ з Брэ́ста — письмо́ из Бре́ста;

дзяўчы́на з Мі́нска — де́вушка из Ми́нска;

ён з рабо́чай сям’і́ — он из рабо́чей семьи́;

найкары́снейшы са сро́дкаў — поле́знейшее из средств;

мало́дшы з брато́ў — мла́дший из бра́тьев;

адзі́н з семяры́х — оди́н из семеры́х;

хто́сьці з хло́пцаў — кто́-то из парне́й;

вяно́к з кве́так — вено́к из цвето́в;

брыга́да з дзесяці́ чалаве́к — брига́да из десяти́ челове́к;

мост з жалезабето́ну — мост из железобето́на;

з і́скры разгарэ́лася по́лымя — из и́скры разгоре́лось пла́мя;

го́рад узня́ўся з руі́н — го́род подня́лся из руи́н;

які́ з цябе́ гармані́ст! — како́й из тебя́ гармони́ст!;

запыта́ць з даліка́тнасці — спро́сить из ве́жливости;

ірвану́ўся з усі́х сіл — рвану́лся изо всех сил;

з апо́шніх сро́дкаў — из после́дних средств;

з дня ў дзень — изо дня в день;

3. с род. (для указания на принадлежность части целому) от;

ко́ла з машы́ны — колесо́ от маши́ны;

руль з веласіпе́да — руль от велосипе́да;

4. с род. (для указания на предмет, лицо и т.п., к которому проявляется какое-л. чувство) над (кем, чем);

смяя́цца (здзе́кавацца) з каго́-, чаго́е́будзь — смея́ться (издева́ться) над ке́м-, че́м-л.;

5. с род. (при гл. ра́давацца, дзіві́цца и т.п.) переводится беспредложными конструкциями с дат. п.;

дзіві́цца з чаго́е́будзь — удивля́ться чему́-л.;

6. с вин. (для выражения приблизительности меры) с, со;

прайсці́ з кіламе́тр — пройти́ с киломе́тр;

з гадзі́ну на даро́зе было́ пу́ста — с час на доро́ге бы́ло пу́сто;

велічынёй з дом — величино́й с дом;

7. с твор. в разн. знач. с, со; (для указания на количество частей, из которых состоит предмет — ещё) о (чём); (для обозначения присутствия, наличия кого-, чего-л. — ещё) при (ком, чём);

ма́ці з дзі́цем — мать с ребёнком;

з’яві́цца з дакла́дам — яви́ться с докла́дом;

ле́зці з пара́дамі — лезть с сове́тами;

мне з табо́ю су́мна — мне с тобо́й ску́чно;

развіта́цца з ся́брам — прости́ться с дру́гом;

мо́ра зліва́лася з не́бам — мо́ре слива́лось с не́бом;

вайна́ са шве́дамі — война́ со шве́дами;

падаро́жны параўня́ўся з ду́бам — пу́тник поравня́лся с ду́бом;

згадзі́цца з кім-не́будзь — согласи́ться с ке́м-л.;

мы з ім ро́зных по́глядаў — мы с ним ра́зных взгля́дов;

партыза́ны з вінто́ўкамі — партиза́ны с винто́вками;

хлеб з ма́слам — хлеб с ма́слом;

вядро́ з вадо́й — ведро́ с водо́й;

слу́хаць з ува́гаю — слу́шать с внима́нием;

працава́ць з ахво́таю — рабо́тать с охо́той;

спра́віцца з зада́чай — спра́виться с зада́чей;

пазнаёміцца з но́вай тэ́хнікай — познако́миться с но́вой те́хникой;

што з ва́мі зда́рылася? — что с ва́ми случи́лось?;

прачына́цца з пе́ўнямі — просыпа́ться с петуха́ми;

цямне́ла з ко́жнай міну́тай — темне́ло с ка́ждой мину́той;

з Но́вым го́дам! — с Но́вым го́дом!;

акуну́цца з галаво́й — окуну́ться с голово́й;

адарва́ць з рука́мі — оборва́ть с рука́ми;

уле́зці з нага́мі — влезть с нога́ми;

па́лка з двума́ канца́мі — па́лка о двух конца́х;

стол з трыма́ но́жкамі — стол о трёх но́жках (с тремя́ но́жками);

гро́шы былі́ са мной — де́ньги бы́ли со мной (при мне);

з дапамо́гаю — с по́мощью, при по́мощи;

з умо́вай — с усло́вием, при усло́вии;

8. с твор. (в направлении чего-л.) по (чему);

карабе́ль ішо́ў з ве́трам — кора́бль шёл по ве́тру;

плы́сці з цячэ́ннем — плыть по тече́нию;

9. с твор. (со словом ажані́цца и производными от него) на (ком);

ажані́цца з дачко́ю сусе́да — жени́ться на до́чке сосе́да

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

так

1. нареч. (таким образом) так; (этак) гэ́так, так; (в сочетании с прил. в знач. сказ.) такі́, гэ́такі, гэ́ткі;

писа́ть на́до так, а не и́на́че піса́ць трэ́ба так (гэ́так), а не іна́чай;

он всё так сде́лал ён усё так зрабі́ў;

он не так уж добр ён не такі́ ўжо до́бры; (до такой степени) так;

так (насто́лько) жи́зненно, так (насто́лько) вырази́тельно так жыццёва, так выра́зна; (без последствий, без особенной цели, без усилий) так;

оста́вить э́то де́ло так нельзя́ пакі́нуць гэ́ту спра́ву так не́льга;

я сказа́л э́то про́сто так я сказа́ў гэ́та про́ста так;

2. союз дык; (так что) так што; (поэтому) таму́; (итак) так;

рабо́ту сде́лал, так мо́жно отдыха́ть рабо́ту зрабі́ў, дык мо́жна адпачыва́ць;

рабо́тать, так рабо́тать працава́ць, дык працава́ць;

так ты мне не ве́ришь? дык ты мне не ве́рыш?;

так согла́сен? дык зго́дзен?;

не зна́ете, так и скажи́те не ве́даеце, дык так і скажы́це;

(в составе сложных подчинительных союзов) / так как таму́ што;

я спешу́, так как пора́ идти́ на рабо́ту я спяша́юся, таму́ што час (пара́) ісці́ на рабо́ту (пра́цу);

так что так што, такі́м чы́нам;

жгло со́лнце, так что вы́держать бы́ло невозмо́жно пякло́ со́нца, так што вы́трымаць было́ немагчы́ма;

так, что́бы… так, каб…;

на́до вы́йти пора́ньше, так, что́бы не опозда́ть на по́езд трэ́ба вы́йсці ране́й, так, каб не спазні́цца на цягні́к;

3. част. (ничего особенного) так;

что с ва́ми? — Так, ничего́ што з ва́мі? — Так, нічо́га; (утверд.) так, ага́;

все в сбо́ре? — Так усе́ ў збо́ры? — Так (ага́); (усил.) так; дык (усил. при указании на противопоставление, возражение);

так, так, ну и дела́! так, так, ну і спра́вы!;

она́ так во́все не измени́лась яна́ дык зусі́м не змяні́лася;

ну так что же? ну дык што ж?;

там кли́мат о́чень суро́вый, так, моро́зы дохо́дят до сорока́ гра́дусов там клі́мат ве́льмі суро́вы, так, маразы́ дахо́дзяць да сарака́ гра́дусаў; (ограничительная) так, (этак) гэ́так;

лет, так (э́так) де́сять тому́ наза́д гадо́ў, так (гэ́так) дзе́сяць таму́;

и так і так;

и так да́лее (сокращённо и т. д.) і гэ́так дале́й (сокращённо і г. д.);

когда́ (е́сли) так калі́ так;

не так ли? хі́ба (ці) не так?;

так вот дык вось;

я так и знал! я так і ве́даў!;

так и быть няха́й бу́дзе так, (ладно) до́бра;

так и есть так і ёсць;

так и зна́й(те) так і ве́дай(це);

так и́ли и́на́че так ці іна́чай (іна́кш);

(и) так и сяк (і) так і сяк;

та́к себе та́к сабе́;

так и так (мол) так і так;

пусть так няха́й так;

как же так? як жа так?;

вот так так! вось дык так!;

(и) так и э́так (і) так і гэ́так;

давно́ бы так даўно́ б так;

так то́чно воен. так то́чна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

свой, ж. свая́, ср. сваё, мн. свае́

1. мест. притяж., м. свой;

2. в знач. сущ. (родственник, близкий человек) свой, родня́;

на сваі́м хле́бе — на свои́х хлеба́х;

не пры сваі́м ро́зуме — не в своём уме́;

не сваі́м го́ласам (крыча́ць) — не свои́м го́лосом (крича́ть);

сам не с. — сам не свой;

с. хло́пец — свой па́рень;

с. чалаве́к — свой челове́к;

с. брат — свой брат;

сваі́м аду́мам — свои́м умо́м; как взду́мается;

сваі́мі сі́ламі — свои́ми си́лами;

сваі́м хо́дам — свои́м хо́дом;

сваі́м судо́м — свое́й вла́стью;

у с. час — в своё вре́мя;

ісці́ сваёй даро́гайидти́ свое́й доро́гой (свои́м путём);

свая́ кашу́ля бліжэ́й да це́ла — своя́ руба́шка бли́же к те́лу;

свая́ кроў — своя́ кровь;

свая́ ме́рка — свой арши́н;

свая́ рука́ — своя́ рука́;

сваёй руко́й — свое́й руко́й;

дайсці́ сваёй галаво́й — дойти́ свои́м умо́м;

на сваю́ галаву́ — на свою́ го́лову;

называ́ць рэ́чы сваі́мі імёнамі — называ́ть ве́щи свои́ми имена́ми;

на свае́ во́чы ба́чыць — свои́ми глаза́ми ви́деть;

на сваі́х дваі́хшутл. на свои́х двои́х;

зарабі́ць сваі́м мазалём — зарабо́тать свои́м трудо́м;

сваі́м гарбо́м — свои́м горбо́м;

сваі́х не пазна́еш — свои́х не узна́ешь;

не ве́рыць сваі́м вача́м (вуша́м) — не ве́рить свои́м глаза́м (уша́м);

ко́жнаму сваё — ка́ждому своё;

трыма́ць сваё наўме́ — име́ть за́днюю мысль;

на сваю́ шы́ю — на свою́ ше́ю;

дрыжа́ць за сваю́ шку́ру — дрожа́ть за свою́ шку́ру;

ратава́ць сваю́ шку́ру — спаса́ть свою́ шку́ру;

глядзе́ць са сваёй звані́цы — смотре́ть со свое́й колоко́льни;

ме́раць на свой капы́л — ме́рить на свой арши́н;

гнуць сваю́ лі́нію — гнуть свою́ ли́нию;

уткну́ць свой нос — су́нуть свой нос;

на свой страх — на свой страх;

на сваю́ адка́знасць — на свою́ отве́тственность, на свой страх и риск;

на сваі́м ме́сцы — на своём ме́сте;

паставі́ць на (сваё) ме́сца — (каго) поста́вить на (своё) ме́сто (кого);

не ў сваёй тале́рцы — не в свое́й таре́лке;

пры сваі́х інтарэ́сах — при свои́х интере́сах;

не ба́чыць дале́й свайго́ но́са — да́льше своего́ но́са не ви́деть;

ве́даць як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев;

гаспада́р свайго́ сло́ва — хозя́ин своего́ сло́ва;

сказа́ць сваё сло́ва — сказа́ть своё сло́во;

ма́йстар сваёй спра́вы — ма́стер своего́ де́ла;

дзяўбці́ сваё — тверди́ть своё;

сваі́мі сло́вамі — свои́ми слова́ми;

сваі́м пара́дкам — свои́м поря́дком, свои́м чередо́м;

у сваю́ чаргу́ — в свою́ о́чередь;

замыка́цца ў сваёй шкарлу́піне — замыка́ться в свое́й скорлупе́;

вары́цца ў сваі́м саку́ — вари́ться в со́бственном (своём) соку́;

стая́ць на сваі́х нага́х — стоя́ть на свои́х нога́х;

перарабі́ць на свой лад — переде́лать на свой лад;

паста́віць на сваі́м — поста́вить на своём;

стая́ць на сваі́м — стоя́ть на своём;

пра́віць сваё — упо́рствовать, стоя́ть на своём;

сваёй асо́бай — со́бственной персо́ной;

гаспада́р свайго́ лёсу — хозя́ин свое́й судьбы́;

не ба́чыць як сваі́х вушэ́й — не ви́деть как свои́х уше́й;

уваткну́ць свае́ тры гро́шы — су́нуть свой нос;

не ў свае́ са́ні не садзі́сяпосл. не в свои́ са́ни не сади́сь;

свая́ рука́ ўлады́капогов. своя́ рука́ влады́ка;

свая́ ха́тка — ро́дная ма́ткапосл. своя́ ха́тка — родна́я ма́тка;

у сваёй ха́це і сце́ны памага́юцьпосл. в своём до́ме и сте́ны помога́ют;

поп сваё, а чорт сваёпогов. поп своё, а чёрт своё

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за предлог

1. с вин. в разн. знач. за; (для указания на расстояние — ещё) в (чём);

вы́йсці за дзве́ры — вы́йти за дверь;

ад’е́хаць за раку́ — уе́хать за́ реку;

вы́несці за ду́жкі — вы́нести за ско́бки;

заткну́ць за по́яс — заткну́ть за по́яс;

се́сці за стол — сесть за стол;

се́сці за кні́гу — сесть за кни́гу;

прасядзе́ў далёка за по́ўнач — просиде́л далеко́ за́ полночь;

за со́рак кіламе́траў ад сяла́ — за со́рок киломе́тров (в сорока́ киломе́трах) от села́;

за гадзі́ну да ад’е́зду — за час до отъе́зда;

усё адбыло́ся за адну́ міну́ту — всё произошло́ за одну́ мину́ту;

рака́ за ле́та перасо́хла — река́ за ле́то пересо́хла;

зачапі́ўся за пень — зацепи́лся за пень;

узя́цца за спра́ву — взя́ться за де́ло;

ра́давацца за каго́е́будзь — ра́доваться за кого́-л.;

змага́цца за свабо́ду — боро́ться за свобо́ду;

бой за Смале́нск — бой за Смоле́нск;

плаці́ць за начле́г — плати́ть за ночле́г;

дзя́кую за падару́нак — благодарю́ за пода́рок;

хвалі́ць за насто́йлівасць — хвали́ть за насто́йчивость;

купі́ць за рубе́ль — купи́ть за рубль;

распіса́цца за бра́та — расписа́ться за бра́та;

усе́ за аднаго́, адзі́н за ўсіх — все за одного́, оди́н за всех;

выдава́ць сябе́ за вучо́нага — выдава́ть себя́ за учёного;

працава́ць за дваі́х — рабо́тать за двои́х;

вы́йсці за́муж за каго́е́будзь — вы́йти за́муж за кого́-л.;

2. с вин. (при обозначении сравнения, отличия) чаще всего переводится конструкциями с род. п. и без предлогов или же сравнительными оборотами с союзами чем, не́жели; (в конструкциях со знач. избирательности при формах сравнит. и превосх. ст. прил. — ещё) из, изо (кого, чего);

нічо́га няма́ даражэ́й за радзі́му — ничего́ нет доро́же, чем (не́жели) ро́дина;

бяле́й за снег — беле́е сне́га; беле́е, чем (не́жели) снег;

больш за со́рак чалаве́к — бо́лее сорока́ челове́к; бо́льше, чем со́рок челове́к;

ле́пшы за ўсіх — лу́чше всех; лу́чший, чем (не́жели) все; лу́чший из всех;

3. с вин. (при обозначении рода деятельности, профессии) чаще всего переводится конструкциями с твор. п. без предлогов;

наня́ўся за вартаўніка́ — на́нялся сто́рожем;

быць за правадніка́ — быть проводнико́м;

4. с вин. (для обозначения основания, причины) из-за (чего);

пасвары́ліся за глу́пства — поссо́рились из-за пустяка́;

5. с твор. за; (по ту сторону — ещё) позади́ (кого, чего); (при обозначении причины — ещё) из-за (кого, чего);

за рако́й — за реко́й;

за гаро́й — за горо́й;

дапазна́ сядзе́ць за рабо́тай — допоздна́ сиде́ть за рабо́той;

ісці́ за во́замидти́ за теле́гой;

адзі́н усле́д за другі́м — оди́н вслед за други́м;

год за го́дам — год за го́дом;

крок за кро́кам — шаг за ша́гом;

гу́тарка за гарба́тай — бесе́да за ча́ем;

глядзе́ць за са́дам — смотре́ть за са́дом;

за шу́мам нічо́га не чува́ць — из-за шу́ма ничего́ не слы́шно;

за дрэ́вамі ле́су не ба́чыць — из-за дере́вьев (за дере́вьями) ле́са не ви́деть;

перапра́ва застала́ся за на́мі — перепра́ва оста́лась за на́ми;

дом за ну́марам во́сем — дом за но́мером во́семь;

сло́ва за табо́й — сло́во за тобо́й;

яна́ за́мужам за інжыне́рам — она́ за́мужем за инжене́ром;

6. с твор. (при обозначении времени, эпохи) при (ком, чём);

за стары́м рэжы́мам — при ста́ром режи́ме;

за царо́м Гаро́хамшутл. при царе́ Горо́хе;

7. в знач. нареч. за;

пра гэ́та мо́жна мно́гае сказа́ць і за, і су́праць — об э́том мо́жно мно́гое сказа́ть и за, и про́тив;

8. в знач. сущ. за;

узва́жыць усе́ «за» і «су́праць» — взве́сить все «за» и «про́тив»

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

у I (перед словами, начинающимися на ў — ва, ува) предлог

1. с род., в разн. знач. у;

у генера́ла сівы́я валасы́ — у генера́ла седы́е во́лосы;

у яго́ балі́ць галава́ — у него́ боли́т голова́;

прасі́ць кні́гу ў ву́чня — проси́ть кни́гу у ученика́;

шыць паліто́ ў краўца́ — шить пальто́ у портно́го;

жыць у тава́рыша — жить у това́рища;

вучы́цца ў старэ́йшых — учи́ться у ста́рших;

у канюшы́ны трайча́сты ліст — у кле́вера тройча́тый лист;

2. с вин., в разн. знач. в, во;

уе́хаць у лес — въе́хать в лес;

запіса́ць у сшы́так — записа́ть в тетра́дь;

зайсці́ ў шко́лу — зайти́ в шко́лу;

даро́га ў го́рад — доро́га в го́род;

паглядзе́ць ва ўсе бакі́ — посмотре́ть во все сто́роны;

пайсці́ ў актры́сы — пойти́ в актри́сы;

паступі́ць у інстыту́т — поступи́ть в институ́т;

пусці́цца ў ско́кі — пусти́ться в пляс;

ве́рыць у перамо́гу — ве́рить в побе́ду;

гуля́ць у ша́шкі — игра́ть в ша́шки;

глядзе́ць у акно́ — смотре́ть в окно́;

адзе́ты ў фо́рму — оде́тый в фо́рму;

запрэ́гчы ў са́ні — запря́чь в са́ни;

пафарбава́ць у зялёны ко́лер — покра́сить в зелёный цвет;

ператво́рым зямлю́ ў квітне́ючы сад — преобрази́м зе́млю в цвету́щий сад;

кла́сці се́на ў ко́пы — скла́дывать се́но в ко́пны;

паста́віць у су́вязь — поста́вить в связь;

уве́сь у дзе́да — весь в де́душку;

у мі́рны час — в ми́рное вре́мя;

у сераду́ — в сре́ду;

адзі́н раз у год — оди́н раз в год;

пло́шча ў два гекта́ры — пло́щадь в два гекта́ра;

у два разы́ больш — в два ра́за бо́льше;

у пе́ршую чаргу́ — в пе́рвую о́чередь;

сказа́ць у апраўда́нне — сказа́ть в оправда́ние;

прыйшлі́ ў го́сці — пришли́ в го́сти;

ко́ўдра ў кле́тку — одея́ло в кле́тку;

3. с вин. (для указания направленности действия на предмет) в, во; (с глаголами страля́ць и т.п. — ещё) по (кому, чему);

сту́каць у акно́ — стуча́ть в окно́;

страля́ць у праці́ўніка — стреля́ть в проти́вника (по проти́внику);

4. с вин. (вплоть до, достигая чего-л.) до (чего); по (что);

намяло́ сне́гу ў по́яс — намело́ сне́гу до по́яса (по по́яс);

трава́ ў кале́на — трава́ по коле́но (по коле́ни);

5. с вин. (при указании времени — в значении: в определённые дни, часы и т.п.) по (чему);

у свя́ты — по пра́здникам;

у выхадны́я дні — по выходны́м дням;

6. с вин. (идти с целью собрать, заготовить что-л.) за (чем); по (что);

пайсці́ ў грыбы́ — пойти́ за гриба́ми (по грибы́);

7. с предл., в разн. знач. в, во;

у ле́се — в лесу́;

сняжы́нкі кружы́ліся ў паве́тры — снежи́нки кружи́лись в во́здухе;

прачыта́ць у газе́це — прочита́ть в газе́те;

боль у нага́х — боль в нога́х;

трыма́ць у па́мяці — держа́ть в па́мяти;

стая́ць у дзвяра́х — стоя́ть в дверя́х;

быць у па́ртыі — быть в па́ртии;

са́мая шчаслі́вая ў све́це — са́мая счастли́вая в ми́ре;

гэ́та было́ ў чэ́рвеніэ́то бы́ло в ию́не;

у маладо́сці — в мо́лодости;

пе́ршы раз у жыцці́ — пе́рвый раз в жи́зни;

сла́ва расла́ ў пахо́дах — сла́ва росла́ в похо́дах;

у ху́ткім ча́се — в ско́ром вре́мени;

расказа́ў усё ў двух сло́вах — рассказа́л всё в двух слова́х;

спыні́цца ў нерашу́часці — останови́ться в нереши́тельности;

жыць у зго́дзе — жить в согла́сии;

е́хаць у са́няхе́хать в саня́х;

усе́ былі́ ў збо́ры — все бы́ли в сбо́ре;

разбіра́цца ў фа́ктах — разбира́ться в фа́ктах;

шыро́кі ў пляча́х — широ́кий в плеча́х;

ро́зніца ў гада́х — ра́зница в года́х;

спецыялі́ст у гэ́тай спра́ве — специали́ст в э́том де́ле;

нясто́мны ў по́шуках — неутоми́мый в по́исках;

быў у валёнках — был в ва́ленках;

жанчы́на ў бе́лым хала́це — же́нщина в бе́лом хала́те;

гру́дзі ў медаля́х — грудь в меда́лях;

во́кны ў ваго́нахо́кна в ваго́нах;

ва ўся́кім вы́падку — во вся́ком слу́чае;

8. с предл. (в направлении, следуя направлению) по (чему);

у кіру́нку да го́рада — по направле́нию к го́роду;

ва ўсіх напра́мках — по всем направле́ниям

у II межд. (при выражении угрозы, укоризны, негодования) у;

у! банды́т — у! банди́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нага́ ж., в разн. знач. нога́;

пад нага́мі — под нога́ми;

лёгкі на но́гі — лёгок на́ ногу;

збі́цца з ног — сби́ться с ног;

валі́ць з ног — вали́ть с ног;

кало́с на гліня́ных нага́хкнижн. коло́сс на гли́няных нога́х;

но́гі не казённыя — в нога́х пра́вды нет;

круці́цца пад нага́мі — верте́ться под нога́ми;

кульга́ць на абе́дзве нагі́ — хрома́ть на о́бе ноги́;

чорт нагу́ зло́міць — чёрт но́гу сло́мит;

но́гі збіць — но́ги отби́ть;

без за́дніх ног — без за́дних ног;

задра́ць но́гі — а) отда́ть бо́гу ду́шу; б) бря́кнуться;

валя́цца ў ~га́х — валя́ться в нога́х;

валі́цца з ног — вали́ться с ног;

блы́тацца пад нага́мі — пу́таться под нога́ми;

стаць на но́гі — стать на́ ноги;

паста́віць на но́гі — поста́вить на́ ноги;

станаві́цца на но́гі — станови́ться на́ ноги;

падня́ць на но́гі — подня́ть на́ ноги;

падня́цца на но́гі — подня́ться на́ ноги;

дагары́ нага́мі — а) вверх торма́шками; б) вверх дном;

кі́нуцца ў но́гі — упа́сть к нога́м;

пусці́цца (кі́нуцца) з усі́х ног — бро́ситься со всех ног;

з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;

(спаць) без за́дніх ног — (спать) без за́дних ног;

ледзь (чуць) но́гі но́сяць — едва́ (е́ле) но́ги но́сят;

ні наго́й — (да каго) ни ного́й (к кому);

уста́ць з ле́вай нагі́ — встать с ле́вой ноги́;

вы́цягнуць но́гі — протяну́ть но́ги;

ісці́ (нага́) у нагу́идти́ (нога́) в но́гу;

баранава́ць нага́мі — выде́лывать (выпи́сывать) (нога́ми) кренделя́;

ног не давалачы́ — ног не дотащи́ть;

нага́ за нагу́ — нога́ за́ ногу;

быць на каро́ткай назе́ — быть на коро́ткой ноге́;

паста́віць з галавы́ на но́гі — поста́вить с головы́ на́ ноги;

звяза́ць па рука́х і нага́х — связа́ть по рука́м и нога́м;

нагі́ не бу́дзе — (чыёй, дзе) ноги́ не бу́дет (чьей, где);

каб і нагі́ (чыёй) тут не было́! — что́бы и ноги́ (чьей) здесь не́ было!;

з галавы́ да ног — с головы́ до ног;

н. не сту́піць — (куды) нога́ не сту́пит (куда);

ні рук ні ног не чуць — изнемо́чь от уста́лости;

на ро́ўнай назе́ — на ра́вной ноге́;

кла́няцца ў но́гі — (каму) кла́няться в но́ги (кому);

з ног да галавы́ — с ног до головы́;

стая́ць адно́й наго́й у магі́ле — стоя́ть одно́й ного́й в моги́ле;

адна́ нага́ тут, друга́я там — одна́ нога́ здесь, друга́я там;

адчу́ць гле́бу пад нага́мі — почу́вствовать по́чву под нога́ми;

губля́ць (тра́ціць) гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми;

зямля́ гары́ць пад нага́мі — земля́ гори́т под нога́ми;

браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́я́гу);

вы́біць гле́бу з-пад ног — вы́бить по́чву из-под ног;

дай бог но́гі — дай бог но́ги;

збі́цца з нагі́ — сби́ться с ноги́;

ледзь (чуць) валачы́ но́гі — едва́ (е́ле) волочи́ть но́ги;

ледзь (чуць) на нага́х трыма́цца — едва́ (е́ле) на нога́х держа́ться;

на адно́й назе́ — на одно́й ноге́;

нага́ не ступа́ла — нога́ не ступа́ла;

на шыро́кую нагу́ — на широ́кую но́гу;

ног не чуць пад сабо́й — не чу́вствовать ног под собо́й;

ні ў зуб наго́й — ни в зуб ного́й;

но́гі адбі́ць (збіць) — оста́ться без ног;

падста́віць нагу́ — подста́вить но́гу;

падтапта́ць пад но́гі — подмя́ть по́д ноги;

наступа́ць на но́гі — наступа́ть на́ ноги;

узя́ць нагу́воен. взять но́гу;

на нага́х — на нога́х;

на нага́х не стая́ць — на нога́х не стоя́ть;

куды́ но́гі нясу́ць — куда́ но́ги несу́т;

паку́ль но́гі но́сяць — пока́ но́ги но́сят;

з яко́й нагі́ танцава́ць — с како́й ноги́ танцева́ть;

як (чаго́) ле́вая нага́ хо́ча — как (чего́) ле́вая нога́ хо́чет;

адку́ль то́лькі но́гі ўзялі́ся — отку́да то́лько но́ги взяли́сь;

патрэ́бен як саба́ку пя́тая нага́ — ну́жен как соба́ке пя́тая нога́;

адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;

но́гі заплята́юцца — но́ги заплета́ются;

у нага́х пра́ўды няма́посл. в нога́х пра́вды нет;

во́ўка но́гі ко́рмяцьпосл. во́лка но́ги ко́рмят;

за дурно́й галаво́й нага́м непако́йпосл. дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт;

ты на гару́, чорт за нагу́посл. ты на́ гору, чёрт за́ ногу;

пасадзі́ свінню́ за стол — яна́ і но́гі на столпосл. посади́ свинью́ за стол — она́ и но́ги на стол;

конь на чатыро́х нага́х, і то спатыка́еццапосл. конь о четырёх нога́х, да (и тот) спотыка́ется; и на стару́ху быва́ет прору́ха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

глаз м., в разн. знач. во́ка, -ка ср., мн. во́чы, род. вачэ́й;

в глаза́ говори́ть (сказа́ть) у во́чы гавары́ць (сказа́ць);

глаза́ б (мои́) не виде́ли (кого, чего) во́чы мае́ не ба́чылі б (каго, чаго), во́чы (мае́) не глядзе́лі б (на каго, што);

глаза́ горя́т у кого (чьи) на (что) во́чы гара́ць у каго (чые) на (што);

глаза́ на лоб ле́зут во́чы на лоб ле́зуць (выла́зяць);

де́лать больши́е глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми рабі́ць вялі́кія во́чы, глядзе́ць вялі́кімі вача́мі;

куда́ глаза́ глядя́т (идти́, брести́) куды́ во́чы глядзя́ць (ісці́, брысці́);

куда́ ни кинь гла́зом куды́ ні кінь во́кам;

лезть на (в) глаза́ (кому) ле́зці на (ў) во́чы (каму);

на глаз на во́ка;

на глаза́ не пока́зываться (не попада́ться) на во́чы не пака́звацца (не папада́цца);

на глаза́х чьих (у кого, кого) на вача́х чыіх (у каго, каго);

ни в одно́м глазу́ (гла́зе) ні ў адны́м во́ку;

отвести́ глаза́ (кому на что) адве́сці во́чы (каму на што);

с глаз доло́й (уйти, убраться и т. п.) прэч з вачэ́й (пайсці́);

с гла́зу на глаз з во́ка на во́ка, во́ка на во́ка, сам-на́сам;

смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́о́ба гла́за) глядзе́ць пі́льным во́кам;

хоть глаз вы́коли хоць во́ка вы́калі;

не спуска́ть глаз (с кого-л.) не зво́дзіць (не спуска́ць) вачэ́й (з каго-небудзь), мець на во́ку (каго-небудзь);

за глаза́ за во́чы;

бере́чь пу́ще гла́за берагчы́ як зрэ́нку во́ка;

дурно́й глаз пага́нае во́ка;

в глаза́х (чьих) у вача́х (чыіх);

на глаза́ (чьи) на во́чы (чые);

за глаза́ (достаточно, хватит) аж зана́дта;

невооружённым глазом про́стым (няўзбро́еным) во́кам;

просты́м глазом про́стым во́кам;

с пья́ных глаз з п’я́ных вачэ́й;

с каки́ми глаза́ми появи́ться (показа́ться) (куда) з які́мі вача́мі з’яві́цца (паяві́цца, паказа́цца) (куды);

глаза́ на мо́кром ме́сте (у кого) во́чы на мо́крым ме́сцы (у каго);

глаза́ слипа́ются во́чы зліпа́юцца;

глаз не каза́ть вачэ́й не пака́зваць;

глаз не пока́зывать вачэ́й не пака́зваць;

глазом не моргну́ть во́кам не (з) маргну́ць;

вски́нуть глаза́ (глазами) ускі́нуць (узня́ць) во́чы;

вы́плакать (все) глаза́ вы́плакаць (усе́) во́чы;

вы́смотреть глаза́ прагле́дзець во́чы;

зама́зать глаза (кому) зама́заць во́чы (каму);

закры́ть глаза́ (на что) заплю́шчыць во́чы (на што);

запусти́ть глаза́ (куда) усу́нуць нос (куды);

коло́ть глаза (кому) кало́ць во́чы (каму);

мозо́лить глаза́ (кому) мазо́ліць во́чы (каму);

откры́ть глаза (кому) на (что) адкры́ць во́чы (каму) на (што);

прогляде́ть глаза́ прагле́дзець во́чы;

продра́ть глаза́ прадра́ць (пралупі́ць) во́чы;

пропла́кать (все) глаза́ прапла́каць (усе́) во́чы;

просмотре́ть глаза́ прагле́дзець во́чы;

пя́лить глаза́ лупі́ць во́чы;

есть глаза́ми е́сці вача́мі;

игра́ть глаза́ми падмо́ргваць;

изме́рить глаза́ми зме́раць вача́мі, акі́нуць во́кам;

иска́ть глаза́ми шука́ць вача́мі;

пожира́ть глаза́ми е́сці вача́мі;

стреля́ть глаза́ми страля́ць вача́мі;

бить в глаза́ біць у во́чы;

броса́ться в глаза́ кіда́цца ў во́чы;

вы́расти на глаза́х (чьих) вы́расці ў вача́х (чыіх);

гляде́ть сме́рти (опа́сности, ги́бели и т. п.) в глаза́ глядзе́ць сме́рці (небяспе́цы, гі́белі і да т.п.) у во́чы;

лезть в глаза́ (на глаза́) ле́зці ў во́чы (на во́чы);

смотре́ть (гляде́ть) в глаза́ (кому) глядзе́ць у во́чы (каму);

смотре́ть (гляде́ть) пря́мо (сме́ло) в глаза́ (чему) глядзе́ць пра́ма (сме́ла) у во́чы (чаму);

смотре́ть (гляде́ть) (на что чьими) глаза́ми глядзе́ць (на што чыімі) вача́мі;

ты́кать в глаза́ паро́ць во́чы;

в глаза́ не вида́ть (кого) у во́чы не ба́чыць (каго);

в глаза́х двои́т у вача́х дваі́цца;

в глаза́х двои́тся у вача́х дваі́цца;

в глаза́х ряби́т у вача́х страка́ціць;

в глаза́х темне́ет у вача́х цямне́е;

в глаза́х (перед глаза́ми) стоя́ть у вача́х (перад вача́мі) стая́ць;

за глаза́ (говорить, ругать, называть и т. п.) за во́чы (гавары́ць, ла́яць, называ́ць і да т.п.);

из глаз (скры́ться, исче́знуть, пропа́сть и т. п.) з вачэ́й (схава́цца, зні́кнуць, прапа́сці і да т.п.);

как бельмо́ на глазу́ як бяльмо́ на во́ку;

наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достаёт глаз як во́кам скі́нуць (схапі́ць, ахапі́ць, акі́нуць, згле́дзець);

не в бровь, а (пря́мо) в глаз не ў брыво́, а ў во́ка;

не ве́рить свои́м глаза́м не ве́рыць сваі́м вача́м;

не знать, куда́ глаза́ деть не ве́даць, куды́ во́чы дзець;

не своди́ть глаз не зво́дзіць вачэ́й;

не успе́ть гла́зом моргну́ть (мигну́ть) не паспе́ць во́кам маргну́ць;

ни аза́ в глаза́ не знать (не понима́ть и т. п.) нічагу́ткі не ве́даць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

на I предлог

1. с вин. в разн. знач. на; (при указании на целевое назначение чего-л. — ещё) для (чего);

палажы́ць на стол — положи́ть на стол;

насадзі́ць чарвяка́ на кручо́к — насади́ть червяка́ на крючо́к;

надзе́ць чахо́л на крэ́сла — наде́ть чехо́л на кре́сло;

звалі́ць віну́ на каго́е́будзь — свали́ть вину́ на кого́-л.;

запіса́ць кні́гу на бра́та — записа́ть кни́гу на бра́та;

вярну́ўся на фа́брыку — верну́лся на фа́брику;

пае́хаць на Нёман — пое́хать на Нёман;

прые́хаць на Пале́ссе — прие́хать на Поле́сье;

прыйшлі́ на кватэ́ру — пришли́ на кварти́ру;

ісці́ на святло́идти́ на свет;

даро́га на Магілёў — доро́га на Могилёв;

вы́йсці на даро́гу — вы́йти на доро́гу;

стаць на кале́ні — встать на коле́ни;

гля́нуць на ба́цьку — посмотре́ть на отца́;

не злу́йся на мяне́ — не серди́сь на меня́;

палява́нне на буйно́га зве́ра — охо́та на кру́пного зве́ря;

падо́бны на ба́цьку — похо́ж на отца́;

змяні́ць саху́ на плуг — смени́ть соху́ на плуг;

назна́чыць сустрэ́чу на нядзе́лю — назна́чить встре́чу на воскресе́нье;

адкла́сці на за́ўтра — отложи́ть на за́втра;

на гэ́ты раз — на э́тот раз;

но́ччу з субо́ты на нядзе́лю — в ночь с суббо́ты на воскресе́нье;

з дня на дзень — со дня на́ день;

пае́хаў на два дні — пое́хал на два дня;

скупы́ на сло́вы — скупо́й на слова́;

ма́йстар на вы́думкі — ма́стер на вы́думки;

непрыго́жы на вы́гляд — некраси́вый на вид;

асно́вы на зы́чны гук — осно́вы на согла́сный звук;

адда́ць дзі́ця на выхава́нне — отда́ть ребёнка на воспита́ние;

цэ́гла на будаўні́цтва — кирпи́ч на строи́тельство (для строи́тельства);

выпрабава́нне на трыва́ласць — испыта́ние на про́чность;

вучы́цца на до́ктара — учи́ться на врача́;

працава́ць на сям’ю́ — рабо́тать на семью́;

зрабі́ць на злосць — сде́лать на́зло́;

падня́ць на смех — подня́ть на́ смех;

пасла́ць тэлегра́му на Но́вы год — посла́ть телегра́мму на Но́вый год;

адзе́ты на гарадскі́ мане́р — одет на городско́й мане́р;

перакла́сці на белару́скую мо́ву — перевести́ на белору́сский язы́к;

здаць на «выда́тна» — сдать на «отли́чно»;

на све́жую галаву́ — на све́жую го́лову;

зашпілі́ць на ўсе гу́зікі — застегну́ть на все пу́говицы;

працягну́цца на дзяся́ткі кіламе́траў — протяну́ться на деся́тки киломе́тров;

па два тра́ктары на брыга́ду — по́ два тра́ктора на брига́ду;

дом на во́сем кватэ́р — дом на во́семь кварти́р;

пабі́ць на дро́бныя ча́сткі — разби́ть на ме́лкие ча́сти;

больш як на пяць ты́сяч рублёў — бо́лее пяти ты́сяч рубле́й;

се́сці на самалёт — сесть на самолёт;

вы́несці на маро́з — вы́нести на моро́з;

жыць на зарпла́ту — жить на зарпла́ту;

клі́каць на дапамо́гу — звать на по́мощь;

2. с вин. (при указании на отрезок времени) в;

два разы́ на ты́дзень — два ра́за в неде́лю;

3. с вин. (при обозначении сферы деятельности) в;

заступі́ць на паса́ду дырэ́ктара — вступи́ть в до́лжность дире́ктора;

4. с вин. пове́рх (чего);

надзе́ць на саро́чку — наде́ть пове́рх соро́чки;

5. с вин. (при обозначении сближения, столкновения, соприкосновения) о, об, о́бо;

спатыкну́цца на пень — споткну́ться о пень;

абапе́рціся няма́ на што — опере́ться не обо что;

6. разг., с вин. при словах хварэ́ць, хво́ры и т.п. переводится беспредложными конструкциями с твор. п.:

хварэ́ць на тыф — боле́ть ти́фом;

хво́ры на грып — больно́й гри́ппом;

7. с предл. на; (при указании на количество частей, из которых состоит что-л. — ещё) о;

кні́га ляжы́ць на стале́ — кни́га лежи́т на столе́;

трыма́ць на рука́х — держа́ть на рука́х;

на пры́вязі — на при́вязи;

су́мка на рэ́мені — су́мка на ремне́;

на ім ляжы́ць уве́сь кло́пат — на нём лежа́т все забо́ты;

прамо́ва на схо́дзе — речь на собра́нии;

на тым бе́разе рэ́чкі — на том берегу́ реки́;

жыць на ву́ліцы Купа́лы — жить на у́лице Купа́лы;

гэ́та было́ на Пале́ссіэ́то бы́ло на Поле́сье;

ця́жка на сэ́рцы — тяжело́ на се́рдце;

быць на ўтрыма́нні — состоя́ть на иждиве́нии;

спагна́ць злосць на кім-не́будзь — сорва́ть зло на ко́м-л.;

на гэ́тым сход быў зако́нчаны — на э́том собра́ние бы́ло зако́нчено;

на за́хадзе со́нца — на зака́те со́лнца;

на світа́нні — на заре́;

стая́ць на кале́нях — стоя́ть на коле́нях;

на маі́х вача́х — на мои́х глаза́х;

на некато́рай адле́гласці — на не́котором расстоя́нии;

паліто́ на ва́це — пальто́ на ва́те;

хадзі́ць на лы́жах — ходи́ть на лы́жах;

вазі́ць на кані́ — вози́ть на ло́шади;

праве́рыць на пра́ктыцы — прове́рить на пра́ктике;

ігра́ць на гіта́ры — игра́ть на гита́ре;

сма́жыць на ма́сле — жа́рить на ма́сле;

ляка́рства на спі́рце — лека́рство на спирту́;

на белару́скай мо́ве — на белору́сском языке́;

калдо́біна на калдо́біне — уха́б на уха́бе;

стол на трох но́жках — стол на (о) трёх но́жках

на II частица на;

на, занясі́ бра́ту — на, отнеси́ бра́ту;

вось табе́ і на́! — вот тебе́ и на́!;

на́ табе́! — на́ тебе́!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рука́ в разн. знач. рука́;

р. балі́ць — рука́ боли́т;

паці́снуць руку́ каму́е́будзь — пожа́ть ру́ку кому́-л.;

уме́лыя ру́кі — уме́лые ру́ки;

падрабі́ць чыю́е́будзь руку́ — подде́лать чью́-л. ру́ку;

адда́ць каго́-, што-не́будзь у чужы́я ру́кі — отда́ть кого́-, что́-л. в чужи́е ру́ки;

узя́ць ула́ду ў свае́ ру́кі — взять власть в свои́ ру́ки;

вы́даць гро́шы на ру́кі — вы́дать де́ньги на́ руки;

ру́кі па швах!воен. ру́ки по швам!;

ру́кі ў бо́кіспорт. ру́ки на бёдра;

сярэ́дняй рукі́ — сре́дней руки́;

пра́вая р. — пра́вая рука́;

до́ўгія ру́кі — (у каго) дли́нные ру́ки (у кого);

пэ́цкаць ру́кі — мара́ть (па́чкать) ру́ки;

ру́кі каро́ткія — ру́ки ко́ротки;

ру́кі свярбя́ць — ру́ки че́шутся;

ру́кі прыкла́сці — ру́ки приложи́ть;

умы́ць ру́кі — умыть ру́ки;

злажы́ць ру́кі — сложи́ть ру́ки;

ру́кі апуска́юцца — (у каго) ру́ки опуска́ются (у кого);

махну́ць руко́й — (на каго, што) махну́ть руко́й (на кого, что);

разво́дзіць рука́мі — разводи́ть рука́ми;

ісці́ руко́юидти́ успе́шно; везти́;

на руку́ — на́ руку;

пад руку́ — (говорить и т.п.) по́д руку;

прасі́ць рукі́ — проси́ть руки́;

руко́й пада́ць — руко́й пода́ть;

ру́кі прэч! — ру́ки прочь!;

лёгкая р. — лёгкая рука́;

ця́жкая р. — тяжёлая рука́;

браць у ру́кі — брать в ру́ки;

біць па рука́х — бить по рука́м;

вы́пусціць з рук — вы́пустить из рук;

вы́рваць з рук — вы́рвать из рук;

на рука́х насі́ць — на рука́х носи́ть;

трыма́ць руку́ — (чыю) держа́ть ру́ку (чью);

тра́піцца пад руку́ — попа́сться по́д руку;

трыма́ць у рука́х — (каго) держа́ть в рука́х (кого);

браць го́лымі рука́мі — брать го́лыми рука́ми;

адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;

сысці́ з рук — сойти́ с рук;

прыбра́ць да рук — прибра́ть к рука́м;

даць во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;

р. не падыма́ецца — рука́ не поднима́ется;

з пусты́мі рука́мі — с пусты́ми рука́ми;

на ско́рую руку́ — на ско́рую ру́ку;

з рука́мі адарва́ць — с рука́ми оторва́ть;

ісці́ мі́ма рук — плыть ми́мо рук;

як руко́й зняло́ — как руко́й сня́ло;

на рука́х паме́рці — на рука́х умере́ть;

абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца — обе́ими рука́ми подписа́ться;

абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;

трыма́цца рука́мі і зуба́мі — держа́ться зуба́ми;

мець на рука́х — (каго) име́ть на рука́х (кого);

узя́ць сябе́ ў ру́кі — взять себя́ в ру́ки;

ма́йстар на ўсе ру́кі — ма́стер на все ру́ки;

не з тваі́мі рука́мі — не с твои́ми рука́ми;

па кане́ц рук — лишь бы с рук;

набі́ць руку́ — (на чым) наби́ть ру́ку (на чём);

падня́ць руку́ — (на каго) подня́ть ру́ку (на кого);

нячы́сты на руку́ — нечи́стый на́ руку;

па рука́х хадзі́ць — по рука́м ходи́ть;

як без рук — как без рук;

абы́ з рук — лишь бы с рук;

не з рукі́ — не с руки́;

з рук у ру́кі — из рук в ру́ки;

налажы́ць руку́ — (на што) наложи́ть ру́ку (на что);

налажы́ць на сябе́ ру́кі — наложи́ть на себя́ ру́ки;

сядзе́ць злажы́ўшы (скла́ўшы) ру́кі — сиде́ть сложа́ ру́ки;

сустрака́ць з распасцёртымі рука́мі — встреча́ть с распростёртыми объя́тиями;

р. не задрыжы́ць — рука́ не дро́гнет;

не апуска́ючы (не склада́ючы) рук — не поклада́я рук;

ру́кі не дахо́дзяць — (да чаго) ру́ки не дохо́дят (до чего);

як не сваі́мі рука́мі — как не свои́ми рука́ми;

рук не падло́жыш — (пад каго) не спасёшь от сме́рти;

ліза́ць ру́кі — (каму) лиза́ть ру́ки (кому);

лама́ць ру́кі — лома́ть ру́ки;

запля́міць ру́кі крывёй — обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́);

апусці́ць ру́кі — опусти́ть ру́ки;

прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) — (каму) предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому);

прылажы́ць руку́ — (да чаго) приложи́ть ру́ку (к чему);

звяза́ць па рука́х і нага́х — связа́ть по рука́м и нога́м;

плыць у ру́кі — плыть в ру́ки;

запусці́ць руку́ — (у што) запусти́ть ру́ку (во что);

тра́піць у ру́кі — попа́сть в ру́ки;

шчо́драй руко́й — не скупя́сь;

па рука́х! — по рука́м!;

з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;

узя́ць ле́йцы ў ру́кі — взять во́жжи в ру́ки;

во́ля рук — свобо́да рук;

ско́ры на руку́ — ско́рый на́ руку;

з рук дало́ў — с рук доло́й;

вы́пусціць ле́йцы з рук — вы́пустить во́жжи из рук;

аста́цца без рук — оста́ться без рук;

адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;

адбіра́ць ру́кі (но́гі) — парализова́ть;

адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;

браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́я́гу);

быць за́баўкай у чыі́х рука́х — быть игру́шкой в чьих рука́х;

выкру́чванне рук — выкру́чивание рук;

з фа́ктамі ў рука́х — с фа́ктами в рука́х;

з лёгкай рукі́ — с лёгкой руки́;

глядзе́ць з чыі́х рук — смотре́ть с чьих рук;

даць руку́ на шча́сце — дать ру́ку на сча́стье;

збыць з рук — сбыть с рук;

звяза́ць сабе́ ру́кі — связа́ть себе́ ру́ки;

ігра́ць на руку́ — игра́ть на́ руку;

(і) ка́рты ў ру́кі — (и) ка́рты в ру́ки;

няма́ за што рук заця́ць — не́ к чему ру́ки приложи́ть;

не ве́даць, куды́ ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;

свая́ р. — своя́ рука́;

руплі́вая р. — забо́тливая рука́;

сваёй (ула́снай) руко́й — свое́й (со́бственной) руко́й;

уда́рыць па рука́х — уда́рить по рука́м;

у адны́ ру́кі — в одни́ ру́ки;

усе́ ко́зыры ў рука́х — все ко́зыри в рука́х;

спры́тнасць рук — ло́вкость рук;

ру́кі не адва́ляцца — ру́ки не отва́лятся;

развяза́ць ру́кі — (каму) развяза́ть ру́ки (кому);

пада́ць руку́ дапамо́гі — протяну́ть (пода́ть) ру́ку по́мощи;

пад гара́чую руку́ — под горя́чую ру́ку;

пад п’я́ную руку́ — под пья́ную ру́ку;

нагрэ́ць (пагрэ́ць) ру́кі — нагре́ть (погре́ть) ру́ки;

не́льга ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;

папа́сціся пад руку́ — попа́сться (подверну́ться) по́д руку;

мо́цная р. — си́льная рука́;

лаві́ць рука́мі паве́тра — лови́ть рука́ми во́здух;

рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;

рабо́та гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;

гэ́та не міне́ яго́, яе́ і г.д. рукэ́то не пройдёт ми́мо его́, её и т.д. рук;

дзіра́выя ру́кі — дыря́вые ру́ки;

ру́кі атрэ́сці — отказа́ться от чего́-л.; устрани́ться;

мець руку́ — име́ть ру́ку;

палажы́ўшы руку́ на сэ́рца — положа́ ру́ку на́ сердце;

з пе́ршых рук — из пе́рвых рук;

р. руку́ мы́епогов. рука́ ру́ку мо́ет;

свая́ р. ўлады́капогов. своя́ рука́ влады́ка;

чужы́мі рука́мі жар заграба́цьпогов. чужи́ми рука́ми жар загреба́ть;

кармі́ муко́ю, дык по́йдзе руко́юпосл. не гони́ кнуто́м, а гони́ овсо́м;

у чужы́х рука́х піро́г вялі́кіпосл. в чужи́х рука́х пиро́г вели́к;

лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бепосл. лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бе;

языко́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́йпогов. языко́м мели́, а рука́м во́ли не дава́й;

ры́бка ў рацэ́, ды не ў руцэ́погов. ви́дит о́ко, да зуб неймёт;

плы́сці з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)