рука́ в разн. знач. рука́, -кі́ ж.;

протяну́ть кому́-л. ру́ку працягну́ць (пада́ць) каму́е́будзь руку́;

держа́ть в рука́х прям., перен. трыма́ць у рука́х;

ру́ки по швам! воен. ру́кі па швах!;

неразбо́рчивая рука́ неразбо́рлівая рука́, неразбо́рлівы по́чырк;

подде́лать чью́-л. ру́ку падрабі́ць чыю́е́будзь руку́ (чый-не́будзь по́дпіс);

по пра́вую ру́ку па пра́вую руку́, з пра́вай рукі́, спра́ва;

рука́ о́б руку по́плеч;

рука́ ру́ку мо́ет погов., неодобр. рука́ руку́ мы́е;

сво́я рука́ влады́ка погов. свая́ рука́ ўлады́ка;

рука́ не дро́гнет (у кого) рука́ не задрыжы́ць (у каго, чыя);

ру́ки че́шутся (у кого-л.) ру́кі свярбя́ць (у каго-небудзь);

ру́ки ко́ротки ру́кі ко́раткі;

дли́нные ру́ки (у кого) до́ўгія ру́кі (у каго);

ру́ки прочь! ру́кі прэч!;

сре́дней руки́ сярэ́дні, сярэ́дняй рукі́;

не поклада́я рук не апуска́ючы (не склада́ючы) рук;

руко́й пода́ть (куда-л., откуда-л.) руко́й пада́ць;

как руко́й сняло́ як руко́й зняло́;

держа́ть (чью-л.) ру́ку трыма́ць (чыю-небудзь) руку́; быць на чыі́м-не́будзь баку́;

наби́ть ру́ку (на чём-л.) набі́ць руку́ (на чым-небудзь) (налаўчы́цца, налажы́цца);

протяну́ть ру́ку по́мощи пада́ць руку́ дапамо́гі;

нагре́ть ру́ки нагрэ́ць ру́кі;

чужи́ми рука́ми жар загреба́ть погов. чужы́мі рука́мі жар заграба́ць;

(быть) как без рук (быць) як без рук;

сон в ру́ку сон спра́ўдзіў;

из рук вон пло́хо ніку́ды не ва́рта, ве́льмі дрэ́нна;

узна́ть из пе́рвых рук (что-л.) даве́дацца з пе́ршых рук (пра што-небудзь);

прибра́ть к рука́м (кого-, что-л.) прыбра́ць да рук (каго-, што-небудзь);

он на́ руку нечи́ст ён на руку́ нячы́сты;

име́ть на рука́х (кого-л.) мець на рука́х (каго-небудзь);

отби́ться от рук адбі́цца ад рук;

быть свя́занным по рука́м и нога́м быць звя́заным па рука́х і нага́х;

с пусты́ми рука́ми з пусты́мі рука́мі;

быть не с руки́ (кому-л.) быць не з рукі́ (каму-небудзь);

золоты́е ру́ки залаты́я ру́кі;

лёгкая рука́ (у кого) лёгкая рука́ (у каго);

с лёгкой руки́ з лёгкай рукі́;

пра́вая рука́ пра́вая рука́;

си́льная рука́ мо́цная рука́;

тяжёлая рука́ (у кого) ця́жкая рука́ (у каго);

брать (взять) го́лыми рука́ми браць (узя́ць) го́лымі рука́мі;

ще́дрою руко́ю шчо́драй руко́й;

на́ руку на руку́; падыхо́дзіць;

не рука́ (кому) не падыхо́дзіць (каму);

по рука́м! па рука́х!;

говори́ть по́д руку гавары́ць пад руку́;

под руко́й (находи́ться) пад руко́й (знахо́дзіцца);

не с руки́ (кому) не з рукі́ (каму);

рука́ми и нога́ми рука́мі і нага́мі;

ру́ки не дохо́дят ру́кі не дахо́дзяць;

ру́ки опусти́лись (у кого) ру́кі апусці́ліся (у каго);

рука́ не поднима́ется (у кого) рука́ не падыма́ецца (у каго);

руко́й не доста́ть руко́й не даста́ць, фі́гай но́са не даста́ць;

запусти́ть ру́ку (во что) запусці́ць руку́ (у што);

иска́ть (чьей) руки́ прасі́ць (чыёй) рукі́;

лиза́ть ру́ки (кому) ліза́ць ру́кі (каму);

лома́ть ру́ки лама́ць ру́кі;

мара́ть (па́чкать) ру́ки пэ́цкаць ру́кі;

наложи́ть ру́ку (на что) налажы́ць руку́ (на што);

наложи́ть на себя́ ру́ки налажы́ць на сябе́ ру́кі;

обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́) запля́міць ру́кі крывёй;

опусти́ть ру́ки апусці́ць ру́кі;

подня́ть ру́ку (на кого) узня́ць руку́ (на каго);

предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому) прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) (каму);

приложи́ть ру́ку (к чему) прыкла́сці руку́ (да чаго);

умы́ть ру́ки умы́ць ру́кі;

развяза́ть ру́ки развяза́ць ру́кі;

дать во́лю рука́м даць во́лю рука́м;

махну́ть руко́й (на кого, на что) махну́ць руко́й (на каго, на што);

как без рук як без рук;

брать (взять) себя́ в ру́ки браць (узя́ць) сябе́ ў ру́кі;

нельзя́ в ру́ки взять не́льга ў ру́кі ўзяць;

плыть в ру́ки плы́сці (плыць) у ру́кі;

попа́сть в ру́ки тра́піць у ру́кі;

держа́ть (кого) в рука́х трыма́ць (каго) у рука́х;

вали́ться из рук валі́цца з рук;

вы́пустить из рук вы́пусціць з рук;

вы́дать на́ руки (что, кому) вы́даць на ру́кі (што, каму);

отда́ть на́ руки (кому) адда́ць на ру́кі (пад апе́ку) (каму);

носи́ть на рука́х (кого) насі́ць на рука́х (каго);

бить по рука́м біць па рука́х;

попа́сться по́д руку (кому) тра́піць пад руку́ (каму);

в одни́ ру́ки у адны́ ру́кі;

в на́ших (ва́ших, их и т. д.) рука́х у на́шых (ва́шых, іх і гэ́так дале́й) рука́х;

из рук вон пло́хо ве́льмі дрэ́нна;

из вторы́х рук з другі́х рук;

из рук в ру́ки з рук у ру́кі;

ско́рый на́ руку ско́ры на руку́;

на рука́х (чьих) умере́ть на рука́х (чыіх) паме́рці;

не знать, куда́ ру́ки деть не ве́даць, куды́ ру́кі дзець;

по рука́м ходи́ть па рука́х хадзі́ць;

с рук доло́й з рук дало́ў;

лишь бы с рук абы́ з рук;

с рук продава́ть з рук прадава́ць;

с рук сбыть (спусти́ть) з рук збыць (спусці́ць);

с рук сойти́ дарма́ прайсці́;

с рука́ми оторва́ть з рука́мі адарва́ць;

де́ло (рабо́та) гори́т в рука́х (у кого) рабо́та гары́ць у рука́х (у каго);

де́ло рук (чьих) яго́ (іх) рабо́та;

и кни́ги в ру́ки (кому) і кні́гі ў ру́кі (каму);

и ка́рты в ру́ки (кому) і ка́рты ў ру́кі (каму);

ма́стер на все ру́ки ма́йстар на ўсе ру́кі;

обе́ими рука́ми подписа́ться (под чем) абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца (пад чым);

обе́ими рука́ми ухвати́ться абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца;

оху́лки на́ руку не класть (не положи́ть) не схі́біць;

положа́ ру́ку на́ сердце шчы́ра ка́жучы;

прибра́ть во́жжи к рука́м узя́ць ле́йцы ў ру́кі;

свобо́да рук во́ля рук;

сложа́ ру́ки сиде́ть скла́ўшы ру́кі сядзе́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бог м.

1. (Бог) рел. Бог, Божество́ ср., Госпо́дь, Творе́ц, Созда́тель;

2. перен. (отличный специалист в каком-л. деле) бог;

артыле́рыя — б. вайны́ — артилле́рия — бог войны́;

бо́гам прашу́ — ра́ди бо́га;

б. дасць — бог даст;

дзя́куй бо́гу — сла́ва бо́гу;

напрамі́лы бог — христо́м бо́гом, ра́ди бо́га;

Б. Ба́цька — Б. Оте́ц; бо́жья во́ля;

браць на бо́га — брать на бо́га;

б. з ва́мі — бог с ва́ми;

б. ве́дае — бог зна́ет;

б. ве́дае, ці... — ма́ло наде́жды, что...; бог весть;

адда́ць бо́гу душу́ — отда́ть бо́гу ду́шу;

аднаму́ бо́гу вядо́ма — одному́ бо́гу изве́стно;

хвала́ бо́гу — сла́ва бо́гу;

як у бо́га за па́зухай (пляча́мі) — как у Христа́ за па́зухой;

дай бог но́гі — дай бог но́ги;

б. ро́зуму не даў — бог ума́ лиши́л;

памага́й б. — бог в по́мощь;

пабо́йся (пабо́йцеся) бо́га — побо́йся (побо́йтесь) бо́га;

не давядзі́ б. — не приведи́ госпо́дь;

забі́ мяне́ б. — убе́й меня́ бог;

аднаму́ бо́гу (ала́ху, чо́рту і пад.) вядо́ма — одному́ бо́гу (алла́ху, чёрту и т.п.) изве́стно;

няма́ чаго́ бо́гу грашы́ць — грех жа́ловаться;

як б. дасць — как бог даст;

узя́ць бо́га за бараду́взять (ухвати́ть) бо́га за бо́роду;

бо́гу душо́ю не вінава́т (ві́нен) — как пе́ред бо́гом чист;

не гняві́ бо́га — не гневи́ бо́га;

што бо́га гняві́ць; няма́ чаго́ бо́га гняві́ць — что бо́га гневи́ть; не́чего бо́га гневи́ть;

б. ты мой! — бог ты мой!;

пакры́ўджаны бо́гам — бо́гом оби́женный;

бог адвярну́ўся — (ад каго) погов. не везёт (кому);

на бо́га спадзява́йся, а сам не здава́йсяпосл. на бо́га наде́йся, а сам не плоша́й;

як трыво́га, дык да бо́гапогов. пока́ гром не гря́нет — мужи́к не перекре́стится;

заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́посл. заста́вь дурака́ бо́гу моли́ться — он и лоб расшибёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бок м.

1. (род. бо́ку) м., в разн. знач. сторона́ ж.;

дада́тны б. спра́вы — положи́тельная сторона́ де́ла;

дзя́дзька з бо́ку ма́ці — дя́дя со стороны́ ма́тери;

з бо́ку лепш віда́ць — со стороны́ видне́е;

пайсці́ ў ро́зныя бакі́ — пойти́ в ра́зные сто́роны;

перамо́га на на́шым баку́ — побе́да на на́шей стороне́;

во́нкавы бок матэ́рыі — лицева́я сторона́ мате́рии;

паўднёвы б. ле́сую́жная сторона́ ле́са;

спрэ́чкі бако́ў у судзе́ — пре́ния сторо́н в суде́;

2. (род. бо́ка) (туловища) бок;

б. балі́ць — бок боли́т;

3. (род. бо́ка) (крыши) скат;

ле́вы б. — изна́нка;

дагаво́рныя бакі́ — догова́ривающиеся сто́роны;

пры бо́ку — (о запряжке лошадей) в пристя́жку;

пад бо́кам — под бо́ком (ря́дом);

на баку́ — на стороне́;

узя́цца ў бо́кі — подбоче́ниться;

усё на б. — всё в сто́рону;

з аднаго́ бо́ку — с одно́й стороны́;

бо́кі рваць — ката́ться со́ сме́ху;

хвата́цца за бакі́о́кі) — хвата́ться за животы́ (живо́тики);

б. у б. — бок о бок;

заста́цца ў баку́ — оста́ться в стороне́;

праз б. вы́лезці — бо́ком вы́йти, отозва́ться, отрыгну́ться;

з бо́ку — (каго, чаго) со стороны́ (кого, чего);

узя́ць за бакі́взять за бока́;

быць (стая́ць) у баку́ — быть (стоя́ть) в стороне́, быть не у дел;

падысці́ не з таго́ бо́ку — подойти́ не с той стороны́;

схіля́ць на свой б. — склоня́ть на свою́ сто́рону;

не глядзе́ць ні бо́ка, ні во́ка — почём зря;

на ўсе чаты́ры бакі́ — на все четы́ре сто́роны;

адле́жваць бакі́ — отле́живать бока́;

ценявы́ б. — тенева́я сторона́;

адваро́тны б. медаля́ — оборо́тная сторона́ меда́ли;

ляжа́ць на баку́ — лежа́ть на боку́;

стаць на б. — (каго, чый) стать на сто́рону (кого, чью), приня́ть сто́рону (кого, чью);

бра́цца ў бо́кі — подбоче́ниваться;

ні да бо́ка ні да во́ка — ни к селу́ ни к го́роду;

не дагле́дзіш во́кам — запла́ціш бо́кампосл. не догляди́шь о́ком — запла́тишь бо́ком

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ро́зум, -му м.

1. ум, ра́зум;

чалаве́к вялі́кага ~му — челове́к большо́го ума́;

2. рассу́док;

р. дыктава́ў ёй зрабі́ць так — рассу́док диктова́л ей поступи́ть так;

здаро́вы р. — здра́вый смысл (рассу́док);

ад вялі́кага ~муирон. от большо́го ума́;

не пры сваі́м ~ме — не в своём уме́;

бра́цца за р. — бра́ться за ум;

стра́ціць р. — лиши́ться ума́;

наве́сці (наста́віць) на р. — наста́вить на ум;

з ~мам — с умо́м;

набра́цца ~му — набра́ться ума́;

не з яго́ (тваі́м і г.д.) ~мам — не с его́ (твои́м и т.д.) умо́м;

не ў по́ўным ~ме — не в по́лном рассу́дке (уме́);

р. за р. захо́дзіць — ум за ра́зум захо́дит;

~му не дабра́ць — ума́ не приложи́ть;

~му недасту́пна — уму́ непостижи́мо;

адня́ць р. — отня́ть ум;

на мой дурны́ р. — по моему́ сла́бому разуме́нию;

быць у по́ўным ~ме — быть в по́лном рассу́дке;

дзіця́чы р. — де́тский ум;

цвяро́зы р. — здра́вый ум;

мо́цны за́днім ~мам — за́дним умо́м кре́пок;

вы́жыць з ~му — вы́жить из ума́;

з ~му зве́сці — с ума́ свести́;

жыць сваі́м ~мам — жить свои́м умо́м;

жыць чужы́м ~мам — жить чужи́м умо́м;

бог ~му не даў — бог ума́ лиши́л;

асве́чаны р. — просвещённый ум;

дайсці́ сваі́м ~мам — дойти́ свои́м умо́м;

го́ра ад ~му — го́ре от ума́;

схапі́цца за ро́зум — схвати́ться за ум;

дабра́ць ~мувзять в толк;

крану́цца з ~му — спя́тить с ума́;

прыйсці́ да ~му — взя́ться за ум, призаду́маться;

што галава́, то р.посл. ско́лько голо́в, сто́лько умо́в;

людзе́й слу́хай, а свой р. майпосл. люде́й слу́шай, а свой ум име́й;

каб не твой р. ды не на́ша хі́трасць, прапа́лі б усе́ на све́цепогов. е́сли бы не твой ум да не на́ша хи́трость, пропа́ли бы все на све́те

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за предлог

1. с вин. а) за (каго, што);

взять за́ руку узя́ць за руку́;

движе́ние за мир рух за мір;

вы́йти за дверь вы́йсці за дзве́ры;

ему́ за со́рок яму́ за со́рак, яму́ бо́льш за со́рак;

моро́з уже́ за два́дцать гра́дусов маро́з ужо́ за два́ццаць гра́дусаў;

за киломе́тр отсю́да за кіламе́тр адсю́ль;

за ме́сяц перед э́тим за ме́сяц перад гэ́тым;

взять за образе́ц узя́ць за ўзо́р;

сде́лать что за кого́-л. зрабі́ць што́ за каго́е́будзь;

голосова́ть за предложе́ние галасава́ць за прапано́ву;

приня́ть кого́ за своего́ знако́мого палічы́ць каго́ за свайго́ знаёмага;

купи́ть за рубль купі́ць за рубе́ль;

по рублю́ за килогра́мм па рублю́ за кілагра́м; б) (при обозначении предмета, возле которого располагается кто-л. для какого-л. действия, занятия) за (што), да (чаго);

сесть за роя́ль се́сці за рая́ль;

сесть за стол се́сці за стол;

стать за пульт стаць за пульт; в) (при указании на переход границы времени) за (каго, што);

за́ полночь за по́ўнач; г) (при обозначении промежутка времени, в течение которого что-л. совершается) за (што);

за два дня рабо́та бу́дет зако́нчена за два дні рабо́та бу́дзе зако́нчана;

за отчётный пери́од за справазда́чны перы́яд; д) (минуя кого-, что-л.) за (каго, што);

вы́йти за воро́та вы́йсці за варо́ты; е) (при обозначении расстояния посредством предметов — где) за, праз;

за три до́ма от угла́ за (праз) тры дамы́ ад ро́га; ж) (при обозначении объекта действия) за (што);

взя́ться за рабо́ту узя́цца за рабо́ту (пра́цу);

взя́ться за перо́ узя́цца за пяро́;

2. с твор. а) за (кім, чым);

сиде́ть за столо́м сядзе́ць за стало́м;

за рабо́той за рабо́тай;

стоя́ть за станко́м стая́ць за станко́м;

сло́во за ва́ми сло́ва за ва́мі;

следи́ть за поря́дком сачы́ць за пара́дкам;

бума́га за но́мером 225 папе́ра за ну́марам 225;

за по́дписью секретаря́ за по́дпісам сакратара́; б) (по ту сторону, позади кого-, чего-л.) за; (преимущественно с оттенком протяжённости, реже — ещё) за (кім, чым);

за горо́й за гаро́й; в) (при указании на последовательность, постепенность) за (кім, чым);

чита́ть кни́гу за кни́гой чыта́ць кні́гу за кні́гай;

год за го́дом го́д за го́дам; г) (при указании лица, предмета и т. п., которые нужно достать, добыть, привести и т. п.) па (каго, што);

идти́ за водо́й ісці́ па ваду́;

посла́ть за до́ктором пасла́ць па до́ктара;

зайди́те за мной зайдзі́це па мяне́; (в конструкциях со значением искать, собирать что-л.) у, ў, па, ва, ува (што);

идти́ за я́годами ісці́ ў я́гады;

пое́хать за дрова́ми пае́хаць у (па) дро́вы; д) (для обозначения лица или предмета, на которое направлено действие) за (кім, чым), да (каго, чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;

следи́ть за чье́й-л. мы́слью сачы́ць за чыёй-не́будзь ду́мкай;

уха́живать за же́нщинами заляца́цца да жанчы́н;

уха́живать за больны́м дагляда́ць хво́рага;

смотре́ть за детьми́ глядзе́ць дзяце́й; е) (для обозначения лица, обладающего каким-л. свойством) за (кім), у, ў, ва, ува (каго);

за ним во́дятся грешки́ за ім во́дзяцца грашкі́;

за ним есть э́та привы́чка у яго́ ёсць гэ́та прывы́чка; ж) (для обозначения лица или предмета, от которых зависит наступление какого-л. действия, состояния) за (кім, чым), у, ў, ва, ува (кім, чым); а также переводится конструкциями без предлогов;

де́ло ста́ло за немно́гим спра́ва ста́ла за малы́м;

заде́ржка за де́ньгами затры́мка ў граша́х;

о́чередь за ва́ми ва́ша чарга́, за ва́мі чарга́; з) (при обозначении причины) з-за (чаго), праз (што), па (чым), з прычы́ны (чаго);

за отсу́тствием све́дений з-за адсу́тнасці зве́стак;

за недоста́тком вре́мени з-за недахо́пу (праз недахо́п, з прычы́ны недахо́пу) ча́су;

за мо́лодостью лет па маладо́сці гадо́ў;

3. в знач. нареч. за;

выска́зывания за и про́тив выка́званні за і су́праць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

с, со предлог

1. с род. з (каго, чаго), са (каго, чаго) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш);

взять кни́гу с по́лки узя́ць кні́гу з палі́цы;

убра́ть посу́ду со стола́ прыбра́ць по́суд са стала́;

упа́сть с ле́стницы упа́сці з ле́свіцы;

спусти́ться с горы́ спусці́цца з гары́;

прийти́ с рабо́ты (со слу́жбы, с собра́ния) прыйсці́ з рабо́ты (са слу́жбы, са схо́ду);

прие́хать с Кавка́за прые́хаць з Каўка́за;

письмо́ с ро́дины ліст з радзі́мы;

прыжо́к с самолёта скачо́к з самалёта;

де́ло начало́сь с пустяко́в спра́ва пачала́ся з дро́бязі;

напа́сть на врага́ с ты́ла напа́сці на во́рага з ты́лу;

с мину́ты на мину́ту з хвілі́ны на хвілі́ну;

говори́ть речь с трибу́ны гавары́ць прамо́ву з трыбу́ны;

с пра́вой стороны́ от доро́ги находи́лась ро́ща з пра́вага бо́ку ад даро́гі знахо́дзіўся гай;

урожа́й с гекта́ра ураджа́й з гекта́ра;

брать приме́р с кого́-л. браць пры́клад з каго́е́будзь;

снима́ть ме́рку с кого́-л. здыма́ць ме́рку з каго́е́будзь;

писа́ть портре́т с кого́-л. малява́ць партрэ́т з каго́е́будзь;

перевести́ с белору́сского языка́ перакла́сці з белару́скай мо́вы;

с разреше́ния нача́льника з дазво́лу нача́льніка;

с ва́шего согла́сия з ва́шай зго́ды;

уста́ть с доро́ги стамі́цца з даро́гі;

писа́ть с большо́й бу́квы піса́ць з вялі́кай лі́тары;

взыска́ть с кого́ спагна́ць з каго́;

взять с бо́ю узя́ць з бо́ю;

дово́льно с тебя́ даво́лі з цябе́;

хва́тит с вас хо́піць з вас; кроме того, в знач. «с такого-то времени», «по причине чего-л.», «по случаю чего-л.» переводится ещё предлогом ад (чаго);

с де́тства з (ад) дзяці́нства;

с са́мого утра́ з (ад) са́май ра́ніцы;

с пе́рвых же дней з (ад) пе́ршых жа дзён;

с утра́ до ве́чера з (ад) ра́ніцы да ве́чара;

с тех пор з (ад) той пары́;

с доса́ды з (ад) пры́красці (ад зло́сці);

с го́ря з (ад) го́ра;

с перепу́гу з (ад) перапало́ху;

2. с вин. з (каго, што), са (каго, што); (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш);

величино́й с дом велічынёй з дом;

с вас ро́стом з вас ро́стам; кроме того, в значении «приблизительно», «около», «почти» переводится ещё предлогами каля́ (чаго), пад (што);

прожи́ть где́-л. с ме́сяц пражы́ць дзе-не́будзь з ме́сяц (каля́ ме́сяца);

до ле́са бу́дет с киломе́тр да ле́су бу́дзе з кіламе́тр (каля́ кіламе́тра);

собрало́сь челове́к с де́сять сабра́лася чалаве́к з дзе́сяць (каля́ дзесяці́, пад дзе́сяць);

3. с твор. з (кім, чым), са (кім, чым); (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш);

я иду́ с тобо́й я іду́ з табо́й;

поговори́ть с друзья́ми пагавары́ць з сябра́мі;

согласи́ться с ке́м-л. згадзі́цца (пагадзі́цца) з кім-не́будзь;

чита́ть с удово́льствием чыта́ць з прые́мнасцю (са здавальне́ннем);

челове́к с тала́нтом чалаве́к з та́лентам;

хлеб с ма́слом хлеб з ма́слам;

поспеши́ть с отъе́здом паспяша́цца з ад’е́здам;

собра́ться с мы́слями сабра́цца з ду́мкамі;

с рабо́той обстои́т всё благополу́чно з пра́цай (рабо́тай) усё до́бра;

у него́ пло́хо с се́рдцем у яго́ дрэ́нна з сэ́рцам;

что с ним ста́ло? што з ім ста́лася?;

с года́ми взгля́ды меня́ются з гада́мі по́гляды мяня́юцца; кроме того, в значении «при посредстве кого-, чего-л.» переводится ещё конструкциями без предлога;

посла́ть с курье́ром пасла́ць з кур’е́рам (кур’е́рам);

поживи́те с моё пажыві́це ко́лькі я;

с трудо́м насі́лу (з ця́жкасцю).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пад, пада предлог

1. с вин. в разн. знач. под(о);

спусці́цца пад зямлю́ — спусти́ться под зе́млю;

вераб’і́ се́лі пад страху́ — воробьи́ се́ли под кры́шу;

пасадзі́ць пад замо́к — посади́ть под замо́к;

кі́нуць пад но́гі — бро́сить по́д ноги;

браць пад ахо́ву — брать под защи́ту;

зруб пад но́вы дом — сруб под но́вый дом;

адда́ць пад суд — отда́ть под суд;

узя́ць пад руку́взять по́д руку;

пафарбава́ць пад дуб — покра́сить под дуб;

ісці́ пад гу́кі ма́рша — идти́ под зву́ки ма́рша;

адда́ць пад распі́ску — отда́ть под распи́ску;

2. с вин. (приблизительно) о́коло (чего), под; может переводиться и конструкциями без предлогов;

гадо́ў пад со́рак — лет о́коло сорока́ (под со́рок); лет сорока́;

ме́траў пад два́ццаць — ме́тров о́коло двадцати́; ме́тров два́дцать;

3. с вин. (для обозначения времени) к (чему), под; перед (чем);

пад ве́чар — к ве́черу, под ве́чер;

гэ́та было́ пад свя́таэ́то бы́ло пе́ред пра́здником (под пра́здник);

4. с вин. (для обозначения пространственного предела) до (чего), под;

вы́рас пад столь — вы́рос до потолка́ (под потоло́к);

5. с вин. (для выражения направленности к пространственному пределу) к (кому, чему);

ісці́ пад сту́дню — идти́ к коло́дцу;

6. с твор. в разн. знач. под(о);

працава́ць пад зямлёй — рабо́тать под землёй;

ла́стаўкі сядзе́лі пад страхо́й — ла́сточки сиде́ли под кры́шей;

вада́ іскры́цца пад вясло́м — вода́ искри́тся под весло́м;

сядзе́ць пад замко́м — сиде́ть под замко́м;

снег рыпе́ў пад нага́мі — снег скрипе́л под нога́ми;

пада мно́й — подо мно́й;

бі́тва пад Маскво́й — би́тва под Москво́й;

жы́та залаці́цца пад со́нцам — рожь золоти́тся под со́лнцем;

быць пад стро́гай ахо́вай — быть под стро́гой охра́ной;

быць пад судо́м — быть под судо́м;

арты́кул надрукава́ны пад і́ншым загало́ўкам — статья́ напеча́тана под други́м загла́вием;

дом пад чарапі́цай — дом под черепи́цей;

пад со́усам — под со́усом;

пад уплы́вам каго́е́будзь — под влия́нием кого́-л.;

пад лексікало́гіяй разуме́юць наву́ку аб ле́ксіцы — под лексиколо́гией понима́ют нау́ку о ле́ксике

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хоць

1. союз уступ. хоть;

х. забі́ яго́, нічо́га не по́мніць — хоть убе́й его́, ничего́ не по́мнит;

2. союз уступ. хоть, хотя́; (с оттенком ограничения — ещё) пусть, пуска́й;

х. і стары́, але бадзёры — хоть (хотя́) и стар, но бодр;

х. ён і не асаблі́ва ду́жы, але́ зато́е спры́тны — хоть (хотя́, пуска́й, пусть) он и не осо́бенно силён, но зато́ ло́вок;

ён вучы́ўся до́бра, х. ча́ста хварэ́ў — он учи́лся хорошо́, хотя́ ча́сто боле́л;

3. союз уступ. хоть;

х. так, х. гэ́так — ім усё ро́ўна — хоть так, хоть э́так — им всё равно́;

4. союз противит. хоть, хотя́;

ве́дае, х. і не прызнае́цца — зна́ет, хоть (хотя́) и не признаётся;

5. частица усил. (даже) хоть;

пайду́ х. за́раз — пойду́ хоть сейча́с;

6. частица выделительная (к примеру, например) хоть;

узя́ць х. гэ́ты вы́падаквзять хоть э́тот слу́чай;

7. частица усил. (с относ. мест.) хоть;

х. які́е́будзь — хоть како́й-нибудь;

х. што-не́будзь — хоть что́-нибудь;

8. частица усил. (с частицей бы) хоть, хотя́;

х. бы дождж прайшо́ў — хоть бы (хотя́ бы) дождь прошёл;

х. бы і так — хоть (хотя́) бы и так;

х. калі́ — в любо́е вре́мя; всегда́; когда́ уго́дно;

х. куды́в знач. сказ. хоть куда́;

х. бы што — а) хоть бы что́; б) в знач. сказ. нипочём;

х. шаро́м пакаці́ — хоть шаро́м покати́;

х. завалі́ся — хоть завали́сь;

х. памры́ — хоть умри́;

х. ваўко́ў ганя́й — соба́чий хо́лод;

х. во́ўкам вый — хоть во́лком вой;

х. кол на галаве́ чашы́ — хоть кол на голове́ теши́;

х. гвалт крычы́ — хоть карау́л кричи́;

(цёмна) х. во́ка (во́чы) вы́калі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли;

х. іго́лкі збіра́й — хоть иго́лки собира́й;

х. касо́ю касі́ — хоть косо́й коси́;

х. гаць гаці́ — хоть пруд пруди́;

х. у дамаві́ну кладзі́ — хоть в гроб клади́;

х. ба́чыць во́ка, ды даста́ць далёкапогов. хоть ви́дит о́ко, да зуб неймёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сло́во в разн. знач. сло́ва, -ва ср.;

поря́док слов в предложе́нии пара́дак слоў у ска́зе;

поня́ть без слов зразуме́ць без слоў;

сказа́ть ну́жное сло́во сказа́ць патрэ́бнае сло́ва;

культу́ра сло́ва культу́ра сло́ва;

заключи́тельное сло́во заклю́чнае сло́ва;

дать сло́во даць сло́ва;

взять сло́во узя́ць сло́ва;

попроси́ть сло́ва папрасі́ць сло́ва;

сдержа́ть своё сло́во стрыма́ць сваё сло́ва;

че́стное сло́во сло́ва го́нару;

ни сло́ва ні сло́ва;

свобо́дное сло́во во́льнае сло́ва;

печа́тное сло́во друкава́нае сло́ва;

краси́вые слова́ прыго́жыя сло́вы;

ме́ткое сло́во тра́пнае сло́ва;

ве́ское сло́во ва́жкае сло́ва;

твёрдое сло́во цвёрдае сло́ва;

о́строе сло́во во́страе сло́ва;

вста́вить сло́во уста́віць сло́ва;

глота́ть слова́ глыта́ць сло́вы;

крыла́тые слова́ крыла́тыя сло́вы;

повтори́ть сло́во в сло́во паўтары́ць сло́ва ў сло́ва;

набо́р слов набо́р слоў;

держа́ться на че́стном сло́ве ледзь трыма́цца (ліпе́ць);

к сло́ву сказа́ть дарэ́чы ка́жучы;

лови́ть (пойма́ть) на сло́ве лаві́ць (злаві́ць) на сло́ве;

от слов к де́лу ад слоў да спра́вы;

не говоря́ худо́го сло́ва нічо́га не ка́жучы;

одни́м сло́вом адны́м сло́вам;

по слова́м як ка́жуць;

с чужи́х слов з чужы́х слоў;

свои́ми слова́ми сваі́мі сло́вамі;

слов нет гаво́ркі няма́;

то́лько слова́ то́лькі сло́вы;

на слова́х на сло́вах, ву́сна;

без ли́шних (да́льних) слов без лі́шніх слоў;

в двух слова́х у двух сло́вах;

сло́во за́ слово сло́ва за сло́ва;

ве́рить на́ слово ве́рыць на сло́ва;

други́ми (ины́ми) слова́ми вводн. сл. іна́кш (іна́чай) ка́жучы;

не находи́ть слов для (чего-л.) не знахо́дзіць (не мець) слоў для (чаго-небудзь);

до́брого сло́ва не сто́ит до́брага сло́ва не ва́рты;

не тра́тить ли́шних слов не тра́ціць лі́шніх слоў;

живо́го сло́ва не услы́шишь жыво́га сло́ва не пачу́еш;

броса́ть слова́ на ве́тер кі́даць (пуска́ць) сло́вы на ве́цер;

сдержа́ть сло́во стрыма́ць сло́ва;

по после́днему сло́ву те́хники па апо́шнім сло́ве тэ́хнікі;

двух слов не свя́жет двух слоў не звя́жа;

вспомина́ть до́брым (плохи́м, ла́сковым и т. п.) сло́вом зга́дваць до́брым (дрэ́нным, ла́ска́вым і да таго́ падо́бнае) сло́вам;

одни́м сло́вом адны́м сло́вам;

па́ру слов сказа́ть па́ру слоў сказа́ць;

сло́вом сказа́ть сло́вам, адны́м сло́вам;

быть хозя́ином своего́ сло́ва быць гаспадаро́м свайго́ сло́ва;

из пе́сни сло́ва не вы́кинешь посл. з пе́сні сло́ва не вы́кінеш;

сло́во не воробе́й, вы́летит — не пойма́ешь посл. вы́казанага сло́ва да губы́ не ве́рнеш; з свайго́ языка́ спу́сціш — на чужы́м не зло́віш; сло́ва як пту́шка, вы́пусціў — не ве́рнеш (зло́віш).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

язы́к, -ка́ м., в разн. знач. язы́к;

цмо́кнуць ~ко́м — щёлкнуть языко́м;

заліўны́ я. — заливно́й язы́к;

і́ по́лымя — языки́ пла́мени;

я. звана́ — язы́к ко́локола;

узя́ць ~ка́взять языка́;

на ~ку́ — (у каго) на языке́ (у кого);

з ~ка́ про́сіцца — с языка́ про́сится;

во́стры на я.о́стрый на язы́к; за сло́вом в карма́н не ле́зет;

бо́йкі на я. — бо́йкий (пры́ткий) на язы́к;

я. без касце́й — язы́к без косте́й;

злы́я ~кі́ — злы́е языки́;

я. як бры́тва — язы́к как бри́тва;

тра́піць на я. — попа́сть на язы́к;

я. свярбі́ць — язы́к че́шется;

цягну́ць за я. — тяну́ть за язы́к;

ціпу́н табе́ на я. — типу́н тебе́ на язы́к;

мыць ~ка́мі — перемыва́ть ко́сточки;

мало́ць ~ко́м — чеса́ть языко́м; моло́ть языко́м;

вы́сунуўшы я. — вы́сунув язы́к;

мянці́ць (трапа́ць) ~ко́м — трепа́ть языко́м;

мазо́ліць я. — мозо́лить язы́к;

распусці́ць я. — распусти́ть язы́к;

развяза́ць я. — развяза́ть язы́к;

я. развяза́ўся — язы́к развяза́лся;

прыкусі́ць я. — прикуси́ть язы́к;

прытрыма́ць я. — придержа́ть язы́к;

пацягну́ла за я. — дёрнуло за язы́к;

праглыну́ць я. — проглоти́ть язы́к;

укараці́ць я. — (каму) укороти́ть язы́к (кому);

уваткну́ць я. — встрять в разгово́р;

трыма́ць за я. — держа́ть за язы́к;

а́мі абмыва́ць — языка́ми обмыва́ть;

я. гла́дка хо́дзіць — язы́к хорошо́ подве́шен (приве́шен);

сарва́лася (зляце́ла) з ~ка́ — сорвало́сь (слете́ло) с языка́;

я. заплята́ецца — язы́к заплета́ется;

трыма́ць я. за зуба́мі — держа́ть язы́к за зуба́ми;

трыма́ць я. на пры́вязі — держа́ть язы́к на при́вязи;

цяля́ты я. аджава́лі — язы́к проглоти́л;

чорт пацягну́ў за я. — (каго) чёрт дёрнул за язы́к (кого);

не сыхо́дзіць у людзе́й з ~ка́ — стать при́тчей во язы́цех;

я. не паваро́чваецца сказа́ць — язы́к не повора́чивается сказа́ть;

адсо́хні мой я., калі́...; хай мой я. адсо́хне, калі́... — отсо́хни у меня́ язы́к, е́сли...;

я. не завя́жашпосл. на чужо́й рото́к не наки́нешь плато́к;

я. да Кі́ева давядзе́посл. язы́к до Ки́ева доведёт;

я. мой — во́раг мойпосл. язы́к мой — враг мой;

на ~ку́ мёд, а на сэ́рцы лёдпосл. на языке́ медо́к, а на се́рдце ледо́к;

каро́ва ~ко́м зліза́лапогов. коро́ва языко́м слиза́ла;

о́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́йпогов. языко́м мели́, а рука́м во́ли не дава́й;

галава́ з пакло́нам, я. з прыгаво́ркайпогов. голова́ с покло́ном, язы́к с пригово́ром;

што ў цвяро́зага наўме́, то́е ў п’я́нага на ~ку́посл. что у тре́звого на уме́, то у пья́ного на языке́;

гавары́ць я. не балі́цьпосл. говори́ть язы́к не боли́т; язы́к без косте́й;

я. не кало́да, ве́дае, што сало́дкапогов. язы́к не лопа́тка, зна́ет, что сла́дко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)