взять сов., в разн. знач. узя́ць; (охватить — о чувствах ещё) агарну́ць, ахапі́ць, апанава́ць;

взять па́лку в ру́ку узя́ць па́лку ў руку́;

взять за́ руку узя́ць за руку́;

взять те́му для диссерта́ции узя́ць тэ́му для дысерта́цыі;

взять с собо́й дете́й узя́ць з сабо́й дзяце́й;

взять ма́льчика на воспита́ние узя́ць хло́пчыка на выхава́нне;

взять в солда́ты уст. узя́ць у салда́ты;

взять штраф узя́ць штраф;

взять го́род узя́ць го́рад;

взять власть в свои́ ру́ки узя́ць ула́ду ў свае́ ру́кі;

взять хи́тростью узя́ць хі́трасцю (хі́трыкамі);

взять живьём узя́ць жыўцо́м;

взять сло́во (с кого) узя́ць сло́ва (з каго);

взял страх узя́ў (агарну́ў, ахапі́ў, апанава́ў) страх;

взять хле́ба в магази́не узя́ць хле́ба ў магазі́не;

ско́лько он взял за рабо́ту? ко́лькі ён узя́ў за рабо́ту;

э́то де́рево нож не возьмёт гэ́тага дрэ́ва нож не во́зьме;

взять высоту́ узя́ць вышыню́;

взять на учёт узя́ць на ўлік;

ры́ба взяла́ ры́ба ўзяла́;

взять ло́шадь на узде́чку узя́ць каня́ на абро́ць;

взять жену́ узя́ць жо́нку;

взять отве́тственность на себя́ узя́ць адка́знасць на сябе́;

взять под защи́ту узя́ць пад абаро́ну;

взять в рот узя́ць у рот;

взять акко́рд узя́ць ако́рд;

высоко́ взял (о пе́нии) высо́ка ўзяў;

взять вле́во узя́ць уле́ва;

взять направле́ние узя́ць кіру́нак (напра́мак);

взять по́д руку узя́ць пад руку́;

взять на заме́тку узя́ць пад ува́гу;

взять в ско́бки узя́ць у ду́жкі;

он взял да и сде́лал ён узя́ў ды і зрабі́ў;

а я возьми́ да и скажи́ ему́ а я ўзяў ды ска́заў яму;

с чего́ ты взял? адку́ль ты ўзяў?;

на́ша взяла́! на́ша ўзяло́!;

ни дать ни взять якра́з, як дзве кро́плі вады́;

взять верх узя́ць верх;

взять своё узя́ць сваё;

взять курс узя́ць курс;

взять прице́л узя́ць прыцэ́л;

взять взаймы́ пазычы́ць;

взяло за́ сердце узяло́ за сэ́рца;

взять себя́ в ру́ки узя́ць сябе́ ў ру́кі;

взять за пра́вило узя́ць за пра́віла;

взять быка́ за рога́ узя́ць быка́ за ро́гі;

взять за́ душу узя́ць за душу́;

взять в рабо́ту узя́ць у рабо́ту;

взять за живо́е узя́ць за жыво́е;

взять грех на́ душу узя́ць грэх на душу́;

взять за жа́бры узя́ць за жа́бры;

взять го́лыми рука́ми узя́ць го́лымі рука́мі;

взять инициати́ву узя́ць ініцыяты́ву;

взять в переплёт узя́ць у пераплёт;

взять на му́шку узя́ць на му́шку;

взять под козырёк узя́ць пад казыро́к;

взять с бою узя́ць з бо́ю (бо́ем);

взять в кле́щи узя́ць у абцугі́;

взять в оборо́т узя́ць у рабо́ту;

взять в толк дабра́ць ро́зуму, зразуме́ць;

взять за го́рло узя́ць за го́рла;

взять на пору́ки узя́ць на пару́кі;

взять на букси́р узя́ць на буксі́р;

взять на себя́ сме́лость асме́ліцца;

чёрт возьми́! каб яго́е́, іх) чорт узя́ў!;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прадузя́ты ’заснаваны на думцы, якая загадзя беспадстаўна была прынята за правільную’ (ТСБМ). Калька рус. предвзятый (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 83), якое з пред‑ і взяты < взять.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

узя́ць сов.

1. в разн. знач. взять; (о рыбах — ещё) клю́нуть;

у. па́лку ў руку́взять па́лку в ру́ку;

у. тэ́му для дысерта́цыівзять те́му для диссерта́ции;

у. з сабо́ю дзяце́йвзять с собо́й дете́й;

у. хло́пчыка на выхава́нневзять ма́льчика на воспита́ние;

у. у салда́тыуст. взять в солда́ты;

у. го́радвзять го́род;

у. ула́дувзять власть;

узя́ў страх — взял страх;

у. хі́трасцювзять хи́тростью;

ко́лькі ён узя́ў за рабо́ту? — ско́лько он взял за рабо́ту?;

у. перашко́дувзять препя́тствие;

у. на ўліквзять на учёт;

у. жо́нкувзять жену́;

у. адка́знасць на сябе́взять отве́тственность на себя́;

у. пад абаро́нувзять под защи́ту;

у. у ротвзять в рот;

у. но́тувзять но́ту;

у. уле́вавзять вле́во;

у. кіру́нак (напра́мак)взять направле́ние;

у. пад руку́взять по́д руку;

2. задра́ть, заре́зать;

воўк узя́ў аве́чку — волк задра́л (заре́зал) овцу́;

3. (пад што, на што) приня́ть (во что), подве́ргнуть (чему), взять (на что);

у. пад ува́гу — приня́ть во внима́ние;

у. пад сумне́нне — подве́ргнуть сомне́нию;

4. (поместить) взять, заключи́ть;

у. у ду́жківзять (заключи́ть) в ско́бки;

у. сваёвзять своё;

у. за каўне́рвзять за ши́ворот;

у. на прыцэ́лвзять на прице́л;

у. у абцугі́взять в кле́щи́;

у. у рабо́тувзять в рабо́ту;

у. у пераплётвзять в переплёт;

у. за го́рлавзять за го́рло;

у. верхвзять верх;

у. грэх на душу́взять грех на́ душу;

у. быка́ за ро́гівзять быка́ за рога́;

у. сло́вы наза́двзять слова́ обра́тно;

узяло́ за сэ́рца — взяло́ за́ сердце;

у. за душу́взять за́ душу;

у. на буксі́рвзять на букси́р;

у. на му́шкувзять на му́шку;

у. на заме́тку (на каранда́ш)взять на заме́тку (на каранда́ш);

у. бо́га за бараду́взять (ухвати́ть) бо́га за бо́роду;

у. за жыво́евзять за живо́е;

у. за жа́бры (шчэ́лепы)взять за жа́бры;

у. сабе́ за пра́вілавзять (положи́ть) себе́ за пра́вило;

у. курсвзять курс;

у. ула́дувзять власть;

у. за бакі́взять за бока́;

у. шлюб — вступи́ть в брак;

у. на ланцу́гвзять на цепь;

у. го́лымі рука́мівзять го́лыми рука́ми;

у. ле́йцы ў ру́ківзять во́жжи в ру́ки;

у. мо́ду —: а) пова́диться; б) приобрести́ привы́чку; привы́кнуть;

у. сябе́ ў ру́ківзять себя́ в ру́ки;

у. во́чы ў ру́кі — смотре́ть в о́ба;

што з яго́ во́зьмеш — с него́ взя́тки гла́дки;

у. ініцыяты́ву ў свае́ ру́ківзять инициати́ву в свои́ ру́ки;

на́ша ўзяло́! — на́ша взяла́!;

ні ўцяць ні ўзяць — хоть шаро́м покати́;

чорт не во́зьме — чёрт не возьмёт;

каб яго́ чорт узя́ў — чёрт бы его побра́л;

у. нагу́воен. взять но́гу;

не́льга ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;

у рот не ўзяць — в рот не взять

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

изгото́вка / взять на изгото́вку воен. узя́ць напагато́ў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напагато́ў: узя́ць н. воен. взять на изгото́вку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адказырну́ць сов., однокр., разг. (взять под козырёк) откозырну́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заня́тьI сов. (взять в долг) пазы́чыць (у каго).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазабіра́ць сов.

1. (взять себе, захватить всё, многое или всех, многих) забра́ть;

2. (конфисковать всё, многое) забра́ть, изъя́ть;

3. (увести, унести с собой; арестовать — всех, многих) забра́ть, взять;

4. (многое) взять, приня́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абмяні́ць сов. (нечаянно взять чужую вещь вместо своей) обмени́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыжані́цца сов., разг. (на непродолжительное время) ожени́ться, взять жену́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)