спраці́вець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Стаць працоўным, апрацівець. Асабліва ён спрацівеў Гашы тады, як яна даведалася, што Амелька вывіжоўвае сярод людзей і даносіць фашыстам. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Карнаву́гал ’круглая упадзіна сярод поля, якая арэцца пазней, бо ў ёй доўга вясной стаіць вада’ (Яшк.). Відавочна, складанае слова: карна‑вугал. Другая аснова празрыстая. Яе значэнне ’асобная частка поля’. Што датычыцца першай, то яна ўваходзіць у склад іншых слоў, сярод які* найбольш распаўсюджанае карнавухі (гл.) ’з алрэзанымі вушамі’. Параўн. таксама карнаткі (гл.), гл. карпаць. Такім чынам карпавугал мела першаснае значэнне ’адрэзаны вугал, адрэзаная частка поля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Машнік ’цецярук Tetrao magallus’ (Інстр. II). З рус. мошни́к — моховой тетерев (Даль, 2, 922). Да мох (гл.). Матывацыя: цецярук жыве ў лесе сярод імхоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Растурхаць ’разбудзіць, раскатурхаць’ (Сцяшк. Сл.): растурхаў сярод ночы (Сержп. Казкі), расту́ркаць, рістурька́ць ’разварушыць, растармашыць’ (Бяльк., Ян., Юрч., Жд. 3). Вытворныя ад турхаць, туркаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ап’яня́льны, ‑ая, ‑ае.
Які п’яніць, ад якога хмялеюць, упіваюцца. Сярод дрэў, яшчэ не апранутых у вясновае ўбранне, чаромха нагадвала вялізны букет, ад якога цягнула .. ап’яняльным пахам. Стаховіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вя́зень, ‑зня, м.
Той, хто знаходзіцца ў зняволенні; зняволены. На шчасце, падаспелі савецкія войскі, і вязні Маабіта, а сярод іх і Ота Нагель, выйшлі на волю. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
максімалі́зм, ‑у, м.
1. Празмерная, без ўліку рэальных умоў, крайнасць у якіх‑н. патрабаваннях.
2. Крайне левая паўанархічная тэарэтычная плынь сярод эсэраў, якая ўзнікла ў 1906 г.
[Ад лац. maximum — найбольшае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маляўні́часць, ‑і, ж.
Уласцівасць маляўнічага. Па сваіх памерах, па багаццю і разнастайнасці жывёл і раслін, па маляўнічасці краявідаў Белавежская пушча вылучаецца сярод усіх лясоў Еўропы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нявы́гадны, ‑ая, ‑ае.
Які не дае прыбытку, даходу, выгады. Эканамічна нявыгадная справа. □ [Максім] быў досыць прыгожы хлопец і сярод паненак лічыўся цікавым кавалерам, хоць і нявыгадным жаніхом. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасно́ўдацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Сноўдацца некаторы час. Можна пасноўдацца і па вуліцы: усё ж сярод людзей адчуваеш сябе неяк спакайней, чым у гэтай клетцы. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)