пахру́мстваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Час ад часу, злёгку хрумстаць. Толя накроіў хлеба і сала; пачалі есці, пахрумстваючы свежымі агуркамі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасква́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
1. Залішне саскварыць, паскварыць больш, чым трэба.
2. Саскварыць, паскварыць усё, многае. Пераскварыць усё сала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяндлі́на, ‑ы, ж.
Вэнджанае прасоленае мяса, сала. Стол заслалі, прынеслі талеркі з вяндлінаю, якую так добра ўмеюць прыгатаўляць на Беларусі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; незак., што.
1. Пячы на агні сала.
С. свежаніну.
2. перан. і без дап. Паліць (пра сонца; разм.).
Цэлы дзень скварыць сонца.
|| зак. сасква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны (да 1 знач.) і засква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны (пра страву).
|| наз. сква́ранне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Ператоп, пэрэпюп ’тук, чысты свіны тлушч’ (жытк., Вешт., ЛА, 4), параўн. рус. перетопки ’рэшткі ад ператопленага сала, масла, воску’, польск. przetop, серб.-харв. npėmon ’ператопленае сала, тлушч’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ператапіць (< прасл. *per‑topiti). Да пера- і тапіць і (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дэ́нца ’драўляная дошчачка, на якой крышаць сала, цыбулю’ (Шатал.). Гл. дэ́нка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плы́тка ’пласт сала, вялікі кавалак’ (ТС). Відаць, да плі́тка < пліта́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пілясі́на (пелясіна) ’паласа (сала)’ (паўн.-усх., КЭС). Да пяле сы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апо́лец ’кавалак сала’ (Сцяц., Сцяшк.). Геаграфія ўказвае на магчымасць, а фанетыка (е замест усх.-слав. а) — на верагоднасць таго, што гэта запазычанне з польск. poleć кавалак сала’ з пратэтычным а‑. Усх.-слав.: бел. полць ’палавіна гусі, качкі; палоска сала, выразаная ўздоўж’ (Нас.), польць, пульць ’вялікі кавалак сала’ (Вешт.), полаць ’кавалак сала’, рус., укр. полоть, бел. палаток, рус., укр. полоток ’палавіна (частка) вэнджанай (соленай) тушы гусі і інш.’ Але наогул галосны ў слове полць, полаць не зусім ясны. У аполец ‑ец у выніку дээтымалагізацыі ўсведамляецца як суфікс. Сцяц. (Нар., 65) бачыць тут прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне: а‑пол‑ец па тыпу азадак. Больш падыходзячым быў бы тып акраец; пры такой этымалогіі няясна, што такое *пол у тушы (аполец азначала б ’тое, што з боку — ’полу’), таму гэта версія здаецца менш верагоднай, чым тлумачэнне слова як запазычанага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скаварада́, ‑ы́; мн. скаваро́ды (з ліч. 2, 3, 4 скаварады́), ‑ро́д і ‑ро́даў; ж.
Мелкая металічная пасудзіна круглай формы для смажання; патэльня. [Юлька] дастала з.. рукзака кавалак сала, цыбуліну, сырыя яйкі, нарэзала сала на скавараду. Карамазаў. Папрасілі скавараду і пачалі пячы яечню. Кулакоўскі. // Колькасць ежы, якая знаходзіцца ў такой пасудзіне. Тут заходзіць да.. [ксяндзоў] гаспадар са скаварадою яечні. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)