Знудзі́ць ’зрабіцца блага, вырваць’. Рус. дыял. знуди́ть смал. ’давесці да благога стану’, цвяр., пск. ’балець, ламаць’, укр. знуди́ти ’надакучыць’, ’апрыкраць’, польск. znudzić ’надакучыць’, чэш. znuditi, славац. znudiť ’тс’, серб.-харв. сну̏ждити се ’надакучыць, выклікаць кепскі настрой’, макед. снужди се ’надакучыць’. Ц.-слав. изнѫдити ’выганяць, вырываць’. Прасл. jьz‑nud‑i‑ti — прэфіксальны дзеяслоў; гл. нудзіць ’адчуваць млосны стан’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Меланхолія ’сумны настрой, туга’ (ТС). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 77), з рус. меланхолия. Аднак параўн. яшчэ ст.-бел. мелянколия, мэлянколия, меленколия ’тс’, якія са ст.-польск. melankolija ’чорная жоўць’ (Свяжынскі, БЛ, 7, 1975, 48; Булыка, Лекс. запазыч., 136), запазычанага з с.-лац. melancholia < ст.-грэч. μελαγχολία ’дэпрэсія, пакуты ад чорнай жоўці’ — меркавалася, што сум, туга ўзнікалі ад чорнай жоўці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́цца, пяецца; незак.
1. безас. Пра настрой, жаданне пець; спявацца. Ты мне ўручыла сэрца — Душа ў цябе мая: Калі табе пяецца — Мне весела ўдвая. Непачаловіч.
2. Зал. да пець (у 1, 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ке́пскі, ‑ая, ‑ае.
Не такі, як трэба, якога хацелася б; дрэнны. Кепскі настрой. □ Надвор’е кепскае — туманна, хмарна. Зарыцкі. / у знач. наз. ке́пскае, ‑ага, н. Сэрца маткі заўсёды чуе і кепскае і добрае. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трая́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм. Грашовы знак вартасцю ў тры рублі. Маючы ў кішэні скамечаную траячку, дарожны майстар завярнуў у рэстаранчык, каб трохі сагрэцца і падняць настрой. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапазі́цыя, ‑і, ж.
Уст. Прапанова. Зеленюкову прапазіцыю ўхвалілі .., і на сходзе запанаваў спакойны дзелавы настрой. Зарэцкі. Паслухаўшы ўсю такую размову, я падаў прапазіцыю: свае рэчы перакладваю на другі воз, а .. [мужчыны] няхай тут застаюцца. Дубоўка.
[Лац. propositio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успамі́нак, ‑нку, м.
Разм. Тое, што і успамін. Сябры скарысталі вясёлы свой настрой для розных смешных успамінкаў і далі волю нестрыманаму смеху. Колас. Хвалі быстра ляцяць удаль адна за адной, успамінкі нясуць дарагія. Гурло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вясе́лле, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Абрад шлюбу і ўрачыстасць, святкаванне, звязанае з гэтым.
Спраўляць в.
2. Шлюбны поезд.
Дзеці крычалі: «Вяселле едзе!»
3. Бесклапотна-радасны настрой, які выражаецца ў схільнасці да забаў, вясёлых гульняў (разм.).
Праводзіць час у вяселлі.
|| памянш. вясе́лейка, -а, мн. -і, -аў, н. (да 1 знач.).
|| прым. вясе́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
угада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. што. Выказаць правільнае меркаванне пра што-н. па якіх-н. прыметах; здагадацца.
У. чый-н. настрой.
2. каго-што. Раскрыць, распазнаць сэнс, сутнасць каго-, чаго-н. (разм.).
Мы ўгадалі выкапаць калодзеж у добрым месцы.
3. што і без дап. Выпадкова даць правільны адказ.
|| незак. уга́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. уга́дванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пахму́рна,
1. Прысл. да пахмурны (у 2 знач.).
2. безас. у знач. вык. Пра пахмурнае надвор’е. Было пахмурна і золка. Грахоўскі.
3. перан.; безас. у знач. вык. Пра змрочны, невясёлы настрой. На душы было пахмурна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)