фаты́га ж., обл. беспоко́йство ср., хло́поты мн.;

не ва́рта за ~гу — не сто́ит труда́; овчи́нка вы́делки не сто́ит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даро́га ж., в разн. знач. доро́га; (о направлении — ещё) путь м.;

прасёлачная д. — просёлочная доро́га;

адпачы́ць пасля́ ~гі — отдохну́ть по́сле доро́ги;

збі́цца з ~гі — сби́ться с доро́ги (пути́);

па даро́зе наза́д — на обра́тном пути́;

ісці́ ~гай перамо́г — идти́ доро́гой побе́д;

кана́тная д. — кана́тная доро́га;

апо́шняя д. — после́дний путь;

ве́даць ~гу — знать доро́гу;

вы́весці на ~гу — вы́вести на доро́гу;

вы́йсці (вы́біцца) на ~гу — вы́йти (вы́биться) на доро́гу;

грудзьмі́ пралажы́ць (пракла́сці) сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу;

~гі разышлі́ся — пути́ разошли́сь;

даць ~гу — дать доро́гу;

забы́ць ~гу — забы́ть доро́гу;

гла́дкай ~гі — ска́тертью доро́га;

пераградзі́ць ~гу — прегради́ть путь;

заступі́ць ~гу — заступи́ть доро́гу;

збі́цца з (пра́вільнай) ~гі — сби́ться с (пра́вильного) пути́;

знайсці́ ~гу да (чыйго) сэ́рца — найти́ доро́гу к (чьему) се́рдцу;

ісці́ прамо́й ~гай — идти́ прямы́м путём;

ісці сваёй ~гай — идти́ свое́й доро́гой;

наве́сці на ~гу — наста́вить (навести́) на путь;

на даро́зе не валя́ецца — на доро́ге не валя́ется;

па даро́зе —:

а) по доро́ге, попу́тно;

па даро́зе зае́хаць у вёску — по доро́ге (попу́тно) зае́хать в дере́вню;

б) по доро́ге;

мне з ва́мі па даро́зе — мне с ва́ми по доро́ге;

в) перен. (каму з кім) по доро́ге;

сумле́ннаму рабо́тніку з гультаём не па даро́зе — че́стному рабо́тнику с ло́дырем не по доро́ге;

пайсці́ па дрэ́ннай (няпра́вільнай) даро́зе — пойти́ по плохо́му (непра́вильному) пути́;

не па даро́зе — не по доро́ге (не по пути́);

паказа́ць ~гу — (каму) а) указа́ть путь (кому); б) показа́ть приме́р (кому);

перайсці́ (перабе́гчы) ~гу — (каму) перейти́ (перебежа́ть) доро́гу (кому);

прабі́ць сабе́ ~гу — проби́ть себе́ путь;

стая́ць на пра́вільнай даро́зе — стоя́ть на ве́рном пути́;

пралажы́ць (пракла́сці) ~гу — проложи́ть доро́гу;

не знайсці́ ~гі — не найти́ доро́ги (вы́хода);

станаві́цца (стаць) папяро́к ~гі — (каму) станови́ться (стать) поперёк пути́ (кому);

туды́ (яму́) і д. — туда́ (ему́) и доро́га;

стаць на даро́зе — (чыёй) стать на доро́ге (чьей);

у адну́ ~гу — (каму з кім) по пути́ (кому с кем);

шчаслі́вай ~гі! — счастли́вого пути́!;

як гаро́х пры даро́зе — как горо́х при доро́ге;

д. жыцця́ — жи́зненный путь, доро́га жи́зни;

чо́рная ко́шка перабе́гла ~гу — чёрная ко́шка перебежа́ла доро́гу;

каб свінні́ ро́гі, не сышла́ б з даро́гіпосл. кабы́ свинье́ рога́, всех бы со́ свету сжила́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Аблато́шыць ’спустошыць, знішчыць’ (Сцяшк. МГ), аблаташыць ’абламаць, аббіць, абарваць (садавіну)’ (Бяльк., КТС), ’абкрасці, павыбіраўшы або пазрываўшы (у садзе, агародзе і інш.)’ (Юрч. Сін.), аблатышыць ’абарваць’ (Арх. ГУ) да латошыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сухапа́йшчык ’батрак’ (Сцяшк. Сл.; калінк., Арх. ГУ). Складанае слова, у аснове якога, відаць, спалучэнне суха́я па́йка ’паквартальная аплата’ (гл. пай1), параўн. польск. suche dni, myto kwartałowe ’тс’ (Варш. сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пекары́ца, пяке́рыца ’згага, пякотка’ (нараўл., Арх. ГУ; лельч., ЛА, 3), пакары́ца ’тс’ (ельск., ЛА, 3). Да пячы́ (гл.), суфікс ‑ар‑ з узмацняльным значэннем узнік, імаверна, пад уплывам лексем жарыць, скварыць, варыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рыча́г, -га́, -гу́ м., прям., перен. рыча́г;

р. пераме́ны ско́расцей — рыча́г переме́ны скоросте́й;

пісьме́ннасць — р. культу́ры — гра́мотность — рыча́г культу́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Турсу́чыць ‘трэсці, вытрасаць’ (Сцяшк. Сл.), ‘трасці, трусіць’ (калінк., Арх. ГУ). Параўн. рус. дай. турсу́чить ‘торгаць, тузаць, рваць’. Няясна (Фасмер, 4, 125). Можна дапусціць сувязь з папярэднім словам у якасці дзеяслова працяглага дзеяння.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Савя́к ’грыб падбярозавік, абабак’ (Сцяшк., Нар. лекс.), ’падасінавік’ (Мат. Гом., Жд. 1, 2, Нар. сл.), ’махавік’ (Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), саўякі́ ’падасінавікі’ (лельч., Арх. ГУ). З асавя́к у выніку адпадзення а‑. Гл. асавік.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

начле́г, -гу м.

1. ночле́г;

спыні́цца на н. — останови́ться на ночле́г;

2. ночно́е ср.;

е́хаць на н.е́хать в ночно́е

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыся́га ж.

1. прыся́га;

прынясе́нне ~гі — принесе́ние прися́ги;

прыво́дзіць да ~гі — приводи́ть к прися́ге;

2. кля́тва;

даць ~гу — дать кля́тву

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)