Дакла́дна ’дакладна’ (БРС). Укр. докла́дно ’тс’. Можна думаць, што гэта запазычанне з польск. dokładnie ’тс’ (але з пераафармленнем марфалагічнага тыпу на ўсх.-слав. лад). Параўн. дакла́дны, дакла́днасць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пачапе́нька ’кошык’ (лун., Сл. Брэс.). Не зусім ясна (невыразная ілюстрацыя запісу). Можна меркаваць, што да папа‑ піць < чапляць (гл.). У такім выпадку гэта быў першапачаткова спецыфічны кошык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пелянтава́цца ’корпацца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Няясна. Відаць, гэта фанетычны варыянт лексемы пелянгавацца ’даглядаць, апекавацца’, якое з польск. pielęgnować się ’тс’ < н.-ням. pflegen, в.-ням. pflëgan ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наво́чны 1, ‑ая, ‑ае.
Які надзяваецца на вочы для аховы ад чаго‑н.
наво́чны 2, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і наглядны. Урад [цара] трапіў у няёмкае становішча: яму даводзілася ўжываць рэпрэсіі да той самай думы, якую ён сам склікаў. Гэта было навочнай агітацыяй супроць самаўладства. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падлю́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑люцы, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм. Тое, што і падлюга. [Лясніцкі:] — Не верце хлусні фашысцкіх вырадкаў і іх халуёў-паліцаяў і розных старастаў. Гэта здраднікі і падлюкі! Шамякін. — У, шкура! — аж скрыг[а]нуў зубамі Вася. — Перабег, падлюка! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пака́з, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. паказаць (у 1, 5 знач.).
2. Тэатралізаванае выступленне; спектакль. Справаздачны сход у калгасе.. закончыўся вялікім наказам самадзейнасці калгаснай моладзі. «Звязда». Гамяльчане з цікавасцю прагледзелі эстрадна-музычны наказ «Вас гэта не турбуе?» «ЛіМ».
•••
На паказ — для агляду, на людскія вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паква́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Спакусіцца чым‑н., пагнацца на што‑н. Паквапіцца на чужое дабро. □ Конь быў ліхі, натурысты, але прадавалі танна, і Стручок паквапіўся на гэта. Мележ. [Мальвінка:] — Я ведаю, што я табе не люба, што ты не на мяне паквапіўся, а на маю гаспадарку. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нябе́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Які не бяліўся. Пакойчык быў запушчаны, даўно нябелены, змрочны і няўтульны. Колас.
2. Не апрацаваны бяленнем. — А гэта што? Колішні матчын святочны абрус? Дальбог, у нас такія ткалі — нябеленая аснова, белены ўток. Палтаран. Далёка ўнізе плылі рэдкія хмары колеру нябеленага палатна. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неміну́часць, ‑і, ж.
Уласцівасць немінучага; непазбежнасць. Аўгіня спакойна, як чалавек, упэўнены ў немінучасці ліха, гадала, з якога боку і з якой сілай наваліцца на яе гэта ліха. Колас. У немінучасці.. змен ужо ніхто не сумняваўся, і спрачаліся толькі аб тым, калі і якія яны будуць. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастарэ́каваць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.
Разм. Расказваць пра пустое, несур’ёзнае. Прастарэкаваў так аднойчы Кастусь і не заўважыў, як увайшоў у пакой Лычкоўскі. С. Александровіч. [Цётка Паўліна:] — Гэта ж праўда, мы тутака сядзім, прастарэкуем, а тамака косці, чарапы людскія ляжаць незакапаныя, непахаваныя... Сачанка. // Разважаць, гаварыць, як дарослы (пра дзяцей).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)