вінегрэ́т, -у, М -грэ́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Халодная страва, звычайна прыгатаваная з дробна нарэзаных кавалачкаў агародніны з алеем і воцатам.

Класічны в.

2. перан. Сумесь разнастайных думак і паняццяў.

У галаве в.

В. пачуццяў.

На выставе в. колераў і гукаў.

|| прым. вінегрэ́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

многагало́ссе, ‑я, н.

1. Адначасовае гучанне многіх галасоў; шум ад мноства галасоў, гукаў.

2. Спец. Адначасовае гучанне ў вакальным або інструментальным творы некалькіх галасоў; поліфанія.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Каве́ндзіцца ’мучыцца, паміраць з мукамі’ (Нас.). Да кавенныцца (гл.), параўн. у Насовіча: кавенкнуць ’памерці з мукамі’. Фанетыка не зусім ясная, магчыма, экспрэсіўная пераробка гукаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

акамада́цыя, ‑і, ж.

Спец. Прыстасаванне да чаго‑н. Акамадацыя органаў мовы. Акамадацыя гукаў (у мове).

•••

Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.

[Лац. accomodatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

двухгало́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які спяваецца на два галасы. Двухгалоснае спяванне. Двухгалосная песня.

2. Які з’яўляецца спалучэннем двух галосных гукаў у аднаскладовым вымаўленні; дыфтангічны. Двухгалосны гук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ш-ш, выкл.

Разм.

1. Ужываецца як заклік да цішыні, маўчання, спакою і пад.

2. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння гукаў, якія ўтвараюцца пры шыпенні, і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прутэ́ ’дыван, вытканы з самаробных нітак’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). Відавочна, з *портэ́, параўн. палес. пуртяны́ ’з порту’ (Уладз.) у выніку перастаноўкі гукаў. Далей гл. порт.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Брані́цы ’каноплі без семя’ (Мат. Гродз., ДАБМ, 869), бра́ніцы ’тс’ (Сцяшк. МГ). Сюды, з метатэзай гукаў, барні́цы ’тс’ (Жд., Шчарб.). Да браць (тлумачэнне гл. у Даля).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кансана́нс, ‑у, м.

1. Гарманічнае спалучэнне некалькіх гукаў; мілагучнасць; проціл. дысананс.

2. Від няпоўнай рыфмы, у якой націскныя галосныя розныя, але паслянаціскныя, а часам і пераднаціскныя гукі супадаюць.

[Фр. consonance.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пату́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Час ад часу, злёгку тузаць. Юрка патузваў лейцы, гукаў на каня. Чорны. Ніна патузвае вяроўкі калыскі і спявае тонкім галасочкам. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)