◎ Крэмса́ла ’жалеза, якім высякаюць агонь з крэменю’ (Мат. АС, Мат. Гом.). Кантамінацыя крэсала (гл.) і крэмень (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

атушы́ць, атушу, атушыш, атушыць; зак., што.

Разм. Прымусіць атухнуць; патушыць. Атушыць агонь. // перан. Паслабіць развіццё якога‑н. працэсу, дзеяння.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лучы́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да лучыны. І да поўначы ў хатах-зямлянках Цемру калыша лучынны агонь. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раздума́ць ’раздзьмухваць’, ’раздуваць’, раздума́нне ’раздзьмухванне’ (Юрч. СНЛ), рус. смал. раздума́ць ’раздуваць агонь’. Ад дуць (гл.) пад уплывам дзьмуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падаві́ць, -даўлю́, -да́віш, -да́віць; -да́ўлены; зак., каго-што.

1. Сілай пакласці канец чаму-н., знішчыць, заглушыць.

П. паўстанне.

П. агонь праціўніка.

2. Раздушыць, перадавіць усё, многае ці ўсіх, многіх.

П. усіх жукоў.

|| незак. падаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1 знач.).

|| наз. падаўле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пажа́ць, -жну́, -жне́ш, -жне́; -жнём, -жняце́, -жну́ць; -жні́; -жа́ты; зак., што.

1. Зжаць (гл. жаць).

П. ячмень.

Што пасееш, тое і пажнеш (прыказка).

2. перан. Здабыць, атрымаць, заслужыць што-н. (высок.).

П. славу.

Хто пасее агонь, пажне пажар (прыказка).

|| незак. пажына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вагні́ца ’хвароба’ (КТС). Да агонь. Параўн. рус. вогник, укр. вогневиця, огневиця ’тс’. Словаўтваральная паралель в.-луж. wodnica ’вадзяная хвароба’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Перацяплі́цца (перэі(епліцца) ’перагарэць, стаць попелам’ (Растарг.). Да пера- і цяпліцца ’паліцца (у печы), ацяпляцца’ < цяпло (гл.), цяпельца ’агонь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Вывяргаць ротам прынятую ежу; ванітаваць. Незнаёмы ляжаў, скурчыўшыся абаранкам, часта, надрыўна рыгаў. Асіпенка. // перан.; чым. Выкідваць, вывяргаць (полымя, агонь і пад.). У .. [гаспадара] ёсць такая палка, якая рыгае агнём... І калі той агонь пападае ў каго, той памірае на месцы... Сачанка.

2. Моцна ікаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паперакіда́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.

Перакінуцца — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Паперакідацца цераз плот. Паперакідаўся агонь на будынкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)